Öfke, herhangi bir şeyin engel olunması ile ortaya çıkan istenmeyen bir duygudur. Öfke, çoğu zaman hoşlanmadığımız durumlar karşısında, kişilik haklarımıza dokunulduğunda, beklentilerimiz karşılanmadığında, incindiğimizde ve engellendiğimizde ortaya çıkar. Öfkelenen bir çocuğun kasları gerilir, ellerini yumruk gibi sıkar, çenesi kenetlenir, yerde yuvarlanır, bağırır, ağlar veya çevreye saldırır. Her çocuk farklıdır, bazı çocuklar ise öfkelerini küskünlük ile gösterir.
Uzman Klinik Psikolog Müjde Yahşi çocuklarda öfke belirtilerini, nedenlerini ve öfke anında çocuklara nasıl davranılması gerektiğini anlattı.
ÇOCUKLARDA ÖFKE NÖBETİ BELİRTİLERİ
Öfke nöbetinde sırasında çocuk; çığlık atma, bağırma, tekme atma, inatlaşma, vurma, kafasını vurma, kendini yere atma gibi davranışlar gösterir. Çocuk her ne kadar bağımsızlaşmayı arzu etse de anne ve babasına bağlıdır ve bu durumdayken fark etmesi öfke nöbeti yaşamasına sebep olur.
ÖFKENİN NEDENLERİ
Çocuklarda gelişim evrelerine bağlı dönemsel öfke davranışları olmakla beraber, öfkeye sebep olan nedenler arasında en önemlisi ebeveynlerin tutumu yer alır. Çocuklarında öfke ve şiddet davranışları görmek istemeyen ebeveynler, onların hayatlarında rol model olup öncelikle kendi alışkanlık ve davranışlarını düzeltmelidir.
Öfkeyi etkileyen diğer nedenler; çocuğun yeteneksizliği, cezanın zamansız verilişi, yetişkinin çocuğa karşı öfkeli davranış sergilemesi, ayrıcalıklı davranılması, ebeveynlerin olay ve durumlar karşısında tutarsız davranmaları, bedensel sakatlıklar ve günlük yaşamda meydana gelen değişikliklerdir.
ÖFKELENEN ÇOCUĞA NASIL DAVRANILMALI?
Öfkelenen bir çocuğa en doğru yaklaşım, çocukla birlikte öfkelenmemek yani sakinliğimizi koruyabilmektir. Şöyle düşünün karşınızda avazı çıktığı kadar bağırarak ağlayan bir çocuğunuz var ve siz de onunla birlikte öfkeleniyor ve ona bağırmaya başlıyorsunuz. Peki bu işe yarıyor mu? Hayır aksine çocuk kendisi anlamayan ve kendisine öfke ile karşılık veren kişiye karşı öfke biriktirmeye başlar ve bu biriken öfke zamanla öfke patlamalarına döner. Yapacağınız şey öfkesini yaşamasına izin vermenizdir, duygusuna değil davranışına sınır koymanızdır, peki nasıl? Mesela; ''Oyuncaklarını toplamak istemiyorsun dimi ve bundan dolayı da öfkeleniyorsun hı hı ama dağıttın oyuncakları toplaman gerekiyor çünkü oyuncaklarını toplamadığında yeni bir oyuncak oynamamayı da seçmiş olursun'' şeklinde hem duygu ve düşüncesini anlamış hem de seçimi ona bırakmış oluruz. Çocuğun yaşına ve gelişimine bakarak; pekiştireçler kullanabilir, alternatiflerler sunabilir ya da dikkatini farklı bir alana da çekerek duygularını regüle etmesinde çocuğa yardımcı olabiliriz. Bu yöntemlerle çocuğun anlaşılmamış, engellenmiş ya da reddedilmiş gibi olumsuz hislerin önüne geçerek öfke krizlerinin önüne geçebiliriz.
BAZI ÇOCUKLAR NEDEN DAHA SİNİRLİ?
Bazı çocukların daha fazla sinirli olması, anne ya da babasının da sinirli olması ile ilgilidir. Ya da çocuk geniş bir ailede yaşıyorsa o evin diğer üyelerinden birileri sinirli ise çocuk da sinirli yapı geliştirir. Mesela öfke anında öfkesini kontrol edemeyip kapı çarpan ya da yere kumanda fırlatan birini gören çocuk, kendi de öfkelendiğinde benzer tepkileri gösterir ve şöyle bir düşünce geliştirir: ''Demek ki öfkelendiğimizde kapıları çarpmalıyız ve elimizde ne varsa sağa sola fırlatmalıyız.'' Bu çıkarım ile çocuk yetişkini rol model alır.