Kubilay Olayı, Türkiye Cumhuriyeti tarihinin kara lekelerinden biridir. 23 Aralık 1930 günü İzmir'in Menemen ilçesinde gerçekleştirilen gerici olayda Türk askeri Kubilay öldürülmüştür. Olaylar sonunda Türkiye'de gericiliğe dair önemli kararlar alınmıştır.
MENEMEN OLAYI NASIL BAŞLADI?
23 Aralık 1930 sabahı Manisa'dan Menemen'e gelen dördü silahlı altı kişi, irticayı olumlayan hareketlere girişmişlerdir. Bir camiden aldıkları yeşil sancak, sabah namazıyla birlikte ilçe meydanına dikilmiştir. Silah zoruyla yanlarına adam toplamışlardır. Bu kişiler sarıklı ve cübbelidir. Şeyh Esat tarafından görevlendirildikleri ve Nakşibendi tarikatına mensup oldukları tahmin edilir.
Rejime karşı duran isyancı gruptan Derviş Mehmet adında biri, kendini mehdi olarak tanıttı ve dini koruyacaklarını bildirdi. Dediğine göre arkasında 70 bin kişilik bir halife ordusu bulunmaktadır. Tekbir ve zikretmeye başlayan topluluk, şapka takanları kafir olarak tanımlamıştır. Menemen'deki bazı kişileri zorla alı koydukları biliniyor.
MUSTAFA FEHMİ KUBİLAY NEDEN ÖLDÜRÜLDÜ?
Olaylar ilçe merkezinde büyüdüğü sırada alay komutanı, yedek subay Mustafa Fehmi Kubilay'ı bir manga asker ile birlikte olay yerine göndermiş ve olay yerinde sükutun sağlanmasını dilemiştir. Kubilay, olay yerinde askerlerden ayrılıp insanları sakinleştirmek için kalabalığın arasına girmiştir. Silahlı eylemciler Kubilay'ı yaralamıştır. Askerler buna karşılık verse de mermileri ölümcül olmadığı gerekçesiyle kalabalık yaralanmadı, daha da celallendiler. Derviş Mehmet'in bana kurşun işlemiyor lafı, halkın mehdiye inanmasını sağladı. Yaralı kaçan Kubilay'ı yakalayan Derviş Mehmet, Kubilay'ın kafasını testereyle kesmiş ve kafasını bedeninden ayırmıştır. Kesilen baş, yeşil bayrağın sopasına iple bağlanmıştır.
BEKÇİ HASAN VE BEKÇİ MEHMET KİMDİR?
Olaylar böyle gelişirken Bekçi Hasan ateş ederek gruptan birini yaralamıştır lakin karşı ateş sonucu o da öldürülmüştür. Sonra arkadaşının yardımına koşan Bekçi Şevki de öldürülmüştür.
ŞEYH SAİD SONRASI EN BÜYÜK 2. İSYAN
Şeyh Said isyanından beri en büyük irtica olayı olmuştur. Mustafa Kemal, İstanbul'daki toplantısı "mürtecilerin gösterdiği vahşet karşısında Menemen’deki ahaliden bazılarının alkışla tasvipkâr bulunmalarının bütün cumhuriyetçi ve vatanperverler için utanılacak bir hadise" telgrafını paylaştı.
Sıkı yönetim 1 ay boyunca verildi. Komutada Fahrettin Altay bulunmaktaydı. Divanıharp kurulmuştur. 105 sanık Divanıharp'te yargılanmıştır. 24 Ocak 1931 tarihinde iddianame okundu ve mahkeme 36 kişinin idama mahkum edilmesine, 41 kişiye hapis cezasına karar vermiştir. 28 mahkum 3 Şubat tarihinde idam edilmiştir. 26 Aralık 1934 tarihinde Menemen'de Kubilay ve iki bekçi için anıt dikilmiştir.
KİMLER İDAM EDİLMİŞTİR?
Giritli Derviş Mehmet, Manifaturacı Osman, >Hafız Cemal, Tabur İmamı İlyas Hoca, Alipaşazade Ragıp Bey, Şeyh Hafız Ahmet, Giritli İbrahimoğlu İsmail, Koca Mustafa, Hacı İsmail, Hacı İsmailoğlu Hüseyin, Göriceli Abdülkerim, Yukarıcumalı Ramiz, Çıtaklı Molla Süleyman, Hayimoğlu Jozef, Şımbıllı Ali Osmanoğlu Memet, Arnavut Yusufoğlu Kâmil, Kerimoğlu İbrahim, Selimoğlu Boşnak Abbas, Şeyh Ahmet Muhtar, mütekait Laz İbrahim Hoca, Emrullahoğlu Memet idam edilmiştir.