Her seçim döneminde mazbata konusu gündemden düşmüyor. Toplum içerisinde de seçimler sürekli konuşulmasından ötürü mazbata ifadesi sürekli bir şekilde konuşulup araştırılır. İşte, mazbata hakkında tüm merak edilenler...
NEDİR?
Arapça kökenli bu sözcük, Osmanlı döneminden beri kullanılıyor. Resmî yazışmalarda ‘tutanak’ olarak isimlendirilen kelime, günlük dilde ‘mazbata’ biçiminde kullanılıyor.
Mazbata sözcüğü, daha çok genel seçimlerin sonrasında duyulsa da sadece milletvekilleri mazbata almıyor. Cumhurbaşkanı, belediye başkanları, Danıştay, Sayıştay ve Yargıtay üyeliği gibi vazifelere seçilenler de mazbata ile vazifeye başlıyor.
KİMLERE VERİLİR?
Mazbata vekillere, belediye başkanlarına, Danıştay, Sayıştay, cumhurbaşkanı ve Yargıtaylar almaktadır.
MUHTARLAR MAZBATAYI NASIL ALIR?
Resmi Gazete’nin 26 Nisan 145 tarihli ve 5991 no'lu Bakanlar Kurulu kararlarına göre muhtarlık seçimlerindeki süreç aşağıdaki gibi işliyor.
Resmi Gazete kararları
Madde 24: Oy pusulalarının toplam bakımından seçim defterindeki imza, mühür ve işaretlere uygun olduğu anlaşıldıktan sonra aşağıdaki şekilde sayılmasına başlanır:
A) Yazısı okunmayan pusulalarla seçilenin kim olduğu belli olmayan pusulalar bir tarafa ayrılır.
B) Muhtarlık ve üyelik niteliklerini taşımayan adlar hesaba katılmaz.
C) Muhtarlık için bir kişiden fazla ad yazılmış ise birinciden ve üyelik için (8) kişiden fazla ad yazılmış ise (8) inciden sonrakiler hesaba katılmaz.
D) Seçim pusulalarının sayılması ve sınıflanması bu suretle tamamlandıktan sonra en çok oy kazanandan başlayarak sırasıyla her adayın kaç oy almış olduğu muhtar için ayrı, ihtiyar kurulu üyeleri için de ayrı olmak üzere belirtilir.
E) Eşit oy kazananlardan evli olan, evlilerden yaşı büyük olan, bu da eşit ise çocuğu çok olan üstün tutulur. Çocuk sayısında eşitlik varsa ad çekme yapılarak adı önce çıkan sırada öne geçer.
F) Muhtarlık oylarının sınıflanmasında en çok oy aldığı anlaşılan, muhtarlığa; ve ihtiyar kurulu üyeliği oylarının sınıflanmasında da en çok oy kazanandan başlayarak dört kişi asıl üyeliğe ve dört kişi de yedek üyeliğe ayrılır.
MUHTAR MAZBATASI NASIL VE NEREDEN ALINIR?
Madde 25 – Oyların sınıflanması yapıldıktan sonra seçim komisyonu tarafından bir mazbata yapılarak yerin en büyük mülkiye memurluğuna verilir. Bu mazbatada:
A) Seçimin başlama ve bitme tarihi,
B) Sandığın ne zaman ve kimlerin önünde açıldığı,
C) Oy pusulalarının kaç tane çıktığı ve seçim defterindeki adların kaç tanesinin karşısına imza veya işaret konulmuş ve kaç adın karşısı boş kalmış olduğu,
Ç) Oy pusulalarından kaç tanesi ne sebeple geçer sayılmadığı,
D) Geçer sayılan oy pusulalarının sınıflanması sonucunda hangi adların en çoktan en aza doğru kaç oy kazandığı (muhtarlık için ayrı, ihtiyar kurulu üyeliği için ayrı),
E) Muhtarlığa, asıl ve yedek üyeliklere kimlerin ayrıldığı,
F) Seçimin kanuna aykırı yapıldığı mahalle halkından biri tarafından haber verilir veya ileri sürülürse bunun neden ibaret olduğu, gösterilir.
Madde 26 – Mahalle muhtarlığı ile ihtiyar kurulu asil ve yedek üyelerinin seçimi il merkezine bağlı yerlerde valinin ve ilçe içindeki yerlerde kaymakamın onamasıyla kesinleşir.
Seçim mazbatası kesinleştikten sonra dosyasında saklanarak tasdikli bir örneği iş gördüğü yerde asılmak üzere muhtara gönderilir. Muhtar ve ihtiyar kurulu seçimlerinde bu tüzük hükümlerine aykırılık olduğu bir ay içinde seçimi onamaya yetkili makamlar yanında ileri sürülebilir. Gerek bu ve gerek (25) inci maddenin (F) fıkrasına göre böyle bir ileri sürme seçim mazbatasında yazılmış bulunduğu halde bu makamlar tarafından soruşturma yapılarak kağıtları mahallenin bağlı bulunduğu ilçe veya il idare kuruluna verilir.
İdare kurulları bu kağıtları inceleyerek en çok bir ay içinde kararını verir. İdare kurullarının verecekleri bu kararlara karşı her hangi bir makama itiraz edilemez. Karar seçimin bozulması yolunda ise en çok bir ay içinde yeniden seçim yapılır. Bunun için yeni bir seçim komisyonu kurulur. Seçimin bozulması seçim komisyonunun yaptığı hatalara dayanıyorsa komisyon hakkında (31) inci maddenin (Ç) fıkrası hükmü uygulanır.
Madde 28 – Seçimi onanmayan muhtarın yerine bir ay içinde bir başkası seçilir ve seçimi onanmayan üyelerin yerine kendilerinden sonra oy kazanmış olan yedek üyelerden biri getirilir. Yedek üyelerden de bir veya bir kaçının seçimi onanmamak suretiyle asıl üyeliğe getirilecek yedek üye kalmazsa bir ay içinde boş üyelik sayısınca asıl ve tam sayıda da yedek üye seçimi yapılır. Madde 29 – Mahalle muhtar ve ihtiyar kurulları görevlerini yapmadıklarında vali veya kaymakamlar kendilerine yazılı uyarıda bulunurlar. Bu uyarıya aldırmayarak direnenlerin işten eli çektirilerek yerlerine – varsa – geri kalan üyelerden vekil tayin olunur.
İşten el çektirilenler hakkındaki kağıtlar en kısa bir zamanda idare kurulunca incelenerek verilecek karara göre ya görevlerine yeniden başlattırılır veya görevlerine son verilir.
Madde 30 – Muhtarlık ölüm, çekilme, vazifeden çıkarılma, seçimin onanmaması, 45 günden fazla askere alınma gibi sebeplerle veya her hangi başka bir şekilde boş kalırsa, yenisi seçilinceye kadar vali veya kaymakam mahalle ihtiyar kurulu üyelerinden birini muhtarlık görevlerini yapmaya yetkili kılar. Mahalle ihtiyar kurulu üyeliğinde boş yer olursa bu yer yedek üye ile doldurulur. Yedek üye kalmamış bulunursa boşluk sayısınca yeniden seçim yapılır. Yeni seçimler bir ay içinde yapılır.