Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın 2019 yılında çevre kirliliğinin önlenmesi amacıyla plastik poşet ve ambalajların kullanımının azaltılması için ücretli poşet uygulaması kapsamında o güne kadar ücretsiz olarak verilen poşetler 25 kuruştan satışa sunulmaya başlanmıştı. Fakat ürünlerine yaptığı fiyatlarla gündem olan marketçilerden yeni bir zam açıklaması geldi. Buna göre yıllardır 25 kuruştan satılan poşet fiyatının 75 kuruşa çıkması isteniyor.
Plastik poşetler 25 kuruştan 75 kuruşa çıkabilir
Milliyet’in haberine göre; 1 Ocak 2023 tarihi itibariyle geçerli olacak poşet ücretini belirlemek için senede bir kez yaptığı toplantıyı gerçekleştiren Plastik Poşet Alt Komisyonu’nda sivil toplum kuruluşları (STK) 25 kuruşun devam etmesini, market temsilcileri ise zam yapılarak poşetin 75 kuruşa satılmasını önerdi. Komisyonun raporunu değerlendirecek olan Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’un yeni ücrete ilişkin kararını önümüzdeki günlerde açıklaması beklenirken toplantı katılımcıları konuyu Milliyet’e değerlendirdi.
Fiyat sabit kalmalı
Türk Plastik Sanayicileri Araştırma Geliştirme ve Eğitim Vakfı (PAGEV) Başkanı Yavuz Eroğlu, alışveriş poşetlerinde uygulanan 25 kuruşluk fiyatın 2023’te de devam etmesini talep ettiklerini söyleyerek, “Bu uygulamada bakanlığımız amacına ulaşıp, gereksiz kullanımın önüne geçti. Küresel enflasyon ortamında poşet fiyatında artış yapılmayıp 25 kuruşta kalması hem tüketici hem üretici için olumlu olacaktır. Zaten vatandaşın alım gücü çok yüksek değil, 25 kuruşluk fiyat da poşet israfın önüne geçilmesinde etkili oldu. Bakanlığın bu fiyattan devam edeceğini öngörüyoruz” diye konuştu.
Eroğlu, 2019 yılında alınan 25 kuruşun 10 kuruşunun Geri Kazanım Katkı Payı (GEKAP) olarak devlete vergi olarak gittiğini 15 kuruşun ise marketlere kaldığını ifade eden Eroğlu, “Şimdi 25 kuruşun tümü GEKAP’a gidiyor. Devlete giden kısım her sene yeniden değerleme oranında artıyor. Bu yıl da yüzde 122’lik artışla marketlerin poşet için devlete vereceği vergi 55 kuruş civarında olacak” dedi.
Marketlerde poşet satma uğraşı
Eroğlu, plastik poşet kullanımının azaltılması için tüketici kadar marketlere de görev düştüğünün altını çizerek, “Marketler hala kasada ‘bir poşet daha alır mısınız’, diyerek poşet satma gayreti gösteriyor. Artık satılan her poşette, perakendeciler de ceplerinden 25 kuruş ekstra vereceklerinden daha dikkatli olacaklardır. Bu sene marketler de elini taşın altına koysun. Az poşet vermek onların da menfaatine olacak. Poşeti satılacak bir mal gibi görmeyecekler. Böylece çevresel anlamda da daha olumlu bir sonuç elde edilecek” ifadelerini kullandı.
Maliyeti 1 TL
Perakendeciler ise GEKAP payının yüksekliğinden şikayet ederken, Türkiye Perakendeciler Federasyonu Başkanı Ömer Düzgün de, yılbaşında poşet ücretlerinde fiyat artışı beklentileri olduğunu söyledi. Düzgün, poşetin 25 kuruştan işlem görmesine rağmen müşterinin buna bile itiraz ettiğini belirterek, “Bir poşetin maliyeti kalitesine göre 1 liraya kadar yükseliyor, o nedenle poşet fiyatının da 1 liranın üstünde olması gerekiyor ama bunu müşteriden toplamak zor bir hadise. Bu kültürü henüz yerleştiremedik maalesef. Daha alıştıramadık müşteriyi. Bir lira olması zor ama 75 kuruş olursa iyi olur diye düşünüyoruz” dedi.
Vatandaşın evlerde kullandığı çöp poşetlerinin fiyatının yüksekliğine dikkat çeken Düzgün, “Alışveriş poşetini ondan ucuza satmış oluyoruz, burada durum dengeli değil. Ayrıca manav ve ekmek reyonlarındaki poşetlerin kullanılması ise iki taraflı masraf oluyor” diye konuştu. Müşterinin kasada kullandığı poşet sayısını azaltmasına rağmen bunun hala istenilen seviyede olmadığını anlatan Düzgün, “İnsanlar çevreye duyarlı olmalı. Bu da zamanla olacak” dedi.
3,8 milyar lira tasarruf edildi
Bakanlık verilerine göre, uygulamayla 4 yılda, plastik poşet kaynaklı 550 bin ton plastik atığın oluşumu ve 23 bin ton sera gazı salımı engellendi. Plastik poşet kullanımındaki azalma ile Türkiye’de plastik poşet üretimi için gerekli plastik ham madde ithali de düştü ve yaklaşık 3.8 milyar TL tasarruf sağlandı.