2018 yılında Çevre Kanunu'na eklenen Ek Madde 13 ile birlikte plastik alışveriş poşetlerinin ücretlendirilmesine ilişkin bir düzenleme yapıldı. O günden beri 25 kuruş olan market poşetlerine bu yıl zam gelmesi gündeme geldi.
Düzenleme 1 Ocak 2019 yılında yürürlüğe girdi. Daha önce ücretsiz olan market poşetleri 1 Ocak 2019'dan beri 25 kuruşa satılıyordu. 3 yılda birçok şeyin fiyatı güncellense de market poşetlerine güncelleme gelmedi. Poşetlerin kullanımı azalsa da hala birçok kişi market poşetlerini tercih ediyor. Peki, market poşetine zam geliyor mu?
MARKETLER ARTIK POŞETLERDE PARA KAZANAMAYACAK
Yeniden değerleme oranı yüzde 36 iken market poşeti fiyatlarına da aynı oranda zam gelmesi bekleniyordu. Böylece hem devletin kasasına hem marketlere gelir olacaktı. Cumhurbaşkanı kararıyla market poşetlerinde yeniden değerleme oranını kaldırdı. Böylece zam olmadı ve poşet fiyatları 25 kuruş kaldı. Aynı zamanda market poşetlerinden geri kazanım katılım payı tutarı 25 kuruşa çıktı. Böylece market poşetlerinin bütün gelirini devlet alıp, marketlere kazanç bırakmayacak. Poşet maliyeti marketler tarafından karşılanıyor. Peki, bundan önceki senaryolar nasıldı?
ZAM GELİYOR
Poşetin fiyatı 25 kuruş olarak sabit tutuluyordu. Poşetlere verilen 25 kuruşluk ücretin 15 kuruşu "geri kazanım katkı payı" olarak Çevre, Şehircilik ve İklim Bakanlığı tarafından alınmaya başlamıştı. 2019'da 15 kuruş olan ücret en son 19 kuruş olarak belirlenmişti. Poşetteki vergi yükselince market poşetlerine gelecek zam da kaçınılmaz gibi duruyor.
NE KADAR OLACAK?
Yeniden değerlendirme oranında artırılarak geri katılım payı da yükselecek. Yeniden hesaplama tutarı yüzde 5 altındaysa fiyat güncellemesi yapılmıyor. Hesaplama yüzde 5'i geçerse market poşetlerine zam gelecek. Geçen sene yeniden hesaplama yüzde 5'i geçmediği için zam gelmemişti. Bu yıl tahminen yeniden değerleme oranı yüzde 36,20 civarında. Poşetin KDV'si de bulunuyor. Bu sebepten ötürü market poşetleri en az 30 kuruş olacak görünüyor ama bu iyimser bir yaklaşım.
MARKET POŞET FİYATI NEDEN YÜKSELİYOR?
Sadece yeniden değerleme oranı market poşeti fiyatını yükseltmiyor. Doların 10 TL olması, akaryakıt için 90 milyar TL vergiden vazgeçilmesi ve yeni vergi alanlarına ihtiyaç duyulması, vatandaşları plastik poşetten vazgeçirmeye çalışmak ve enflasyon sonucu market poşetlerinde yüzde 100'e yakın artış bekleniyor. Poşet fiyatları 50 kuruşa kadar çıkabileceği konuşuluyor.
Küresel açıdan hammadde sorunu yaşayan dünya ekonomisi sonucu poşetlerin hammaddesinde de fiyatlar artmış durumda. Cumhurbaşkanı yetkisini kullanarak poşetlerden geri kazanım katılım payını kaldırabiliyor. Bu yetki sadece Cumhurbaşkanında bulunuyor. İstenildiğinde market poşeti 25 kuruşa tekrardan indirilebilir. Asgari ücretten vergi kesilmesi ve akaryakıttan vergi alınmaması göz önüne alındığında market poşetlerinde verginin kaldırılması pek olası gözükmüyor.