M çiçeği virüsü, bugüne kadar başta Kongo Demokratik
Cumhuriyeti (KDC) olmak üzere, Afrika'da 13 ülkede görüldü. Virüse karşı
geliştirilen aşının kıtaya ulaştırılması konusundaki zorluklar, Afrika'da
Kovid-19 benzeri bir salgın riski konusunda endişeye neden oluyor. Afrika
Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezinin (Africa CDC) 9 Ağustos'ta yayımladığı
rapora göre, ocak ayından 8 Ağustos'a kadar 13 Afrika ülkesinde 2 bin 822 kişi
virüse yakalandı, 14 bin 719 şüpheli vaka kayda geçti. Virüs önüne geçilemediği
için 511'i KDC'de olmak üzere 517 kişi yaşamını yitirdi.
“90 Bin Kişi Virüse Yakalandı”
İnsanlarda ilk kez 1970'de o dönem "Zaire" ismiyle
bilinen KDC'de görülen M çiçeği virüsünün yayılımı Batı ve Orta Afrika
ülkeleriyle sınırlı kaldı. Mayıs 2022'de ise virüsün bir alt türü dünya çapında
salgına neden oldu. 111 ülkede 90 bin kişi virüse yakalandı. Virüse yakalanan
kişilerden 140'ı hayatını kaybetti.
Virüsün ölümcül Eylül 2023'te bir türü ise KDC'de ortaya
çıkan yeni ve Ocak 2024'ten bu yana hızla bölgedeki ülkelere yayılmaya başladı.
Virüsün görüldüğü ülkeler olarak Burundi, Orta Afrika Cumhuriyeti, Kongo, KDC,
Kamerun, Gana, Liberya, Nijerya, Ruanda, Kenya, Fildişi Sahili ve Güney Afrika
kayda geçti.
“Afrika'da Acil Durumu İlan Edilebilir”
M çiçeği vakalarında 2022-2023 tarihlerinde yüzde 79'da
artış görülürken bu, 2023-2024'te yüzde 160'a fırladı. Dünya Sağlık Örgütü
(DSÖ) Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, X hesabından yaptığı
paylaşımda, M çiçeği salgınıyla ilgili oluşturulan Acil Durum Komitesinin yarın
toplanacağını duyurdu. Toplantıda, komitenin kendisiyle salgının uluslararası
bir halk sağlığı tehdidi olup olmadığına ilişkin görüşlerini paylaşacağını
kaydetti.
Komite sadece tavsiye niteliğinde karar alabilirken bölgesel
bir acil durum ilan kararı ise Africa CDC tarafından verilecek. Africa CDC
Genel Direktörü Jean Kaseya, geçen hafta düzenlediği basın toplantısında, kıta
çapında halk sağlığı acil durumu ilan etmeye çok yakın olduklarını söyledi.
Africa CDC, böyle bir karar alırsa tam adı "Kıtasal
Güvenlik Halk Sağlığı Acil Durumu (PHECS)" olan acil durum ilan etme
yetkisini ilk kez kullanmış olacak. Acil durumu ilanıyla, salgınla mücadele
eden ülkelere destek sağlanması ve uluslararası müdahalenin daha kolay koordine
edilmesi hedefleniyor.
Afrika'da Aşı Yok
M çiçeği virüsü salgınında Kovid-19 salgınında olduğu gibi
Afrika'nın aşıya ulaşımda adaletsizliğe uğramasından endişe ediliyor. Africa
CDC, salgını kontrol etmek için 10 milyon doz aşıya ihtiyaç olmasına karşın
halihazırda 200 bin doz Aşı olduğunu belirti. Bu durum ise aşının çok azının
Afrika'ya ulaştığına işaret ediyor.
Africa CDC, Virüsten korunmak için 2 doz aşı olmak
gerekirken, tek dozu yaklaşık 100 dolar olan aşının Afrika ülkeleri için çok
pahalı olduğunu vurguladı. Bu yüzden Africa CDC, maliyetlerin düşürülmesi için
aşı üreticileriyle görüşmelere başlarken DSÖ de M çiçeği aşısının acil
kullanımı için ilk adımı attı.
DSÖ, 7 Ağustos'ta, M çiçeği aşısı üreticilerini, Acil
Kullanım Listesi (EUL) için İlgi Beyanı sunmaya davet etti. Halk sağlığı acil
durumlarında, aşı gibi ruhsatsız tıbbi ürünlerin kullanımının hızlandırılması
için başlatılan EUL süreciyle düşük gelirli ülkelerin aşıya erişiminin
kolaylaştırılması bekleniyor.