LDH olarak kısaltılan laktat dehidrogenaz, vücutta hemen her hücrede tespit edilebilen ve şekerden enerji elde etmek için kullanılan bir tür enzimdir. Başta kalp olmak üzere karaciğer, akciğer ve kas dokularında yüksek miktarda bulunan LDH yüksekliği nedir? LDH Yüksekliği ve Düşüklüğü, LDH düşüklüğü ne anlama gelir? LDH testi niçin yapılır? gibi merak edilen soruları sizler için araştırdık.
Dr. Öğr. Üyesi Cem Özcan, laktat dehidrogenaz hakkında merak edilen tüm soruları sizler için cevapladı.
LDH NEDİR?
Laktat dehidrogenaz (LDH), vücudun hemen her hücre ve dokusunda bulunan bir enzimdir. Bu enzimin temel amacı vücutta bulunan şekerden enerji elde etmektir. Kalp, karaciğer, akciğer ve kaslarda yüksek miktarda bulunan laktat dehidrogenaz enzimi, pek çok hastalığın ve genellikle bazı kan hastalıklarının araştırılmasında kullanılır. LDH enziminde oluşan total aktivite yüksekliği, vücutta oluşan doku hasarlanması ya da hücre yıkımının varlığını anlatır. Bunun sebebi, oluşan hasarlanma ya da yıkım sırasında hücrelerden salınan bol miktardaki LDH enziminin kana karışma durumudur. Bu durum sağlıklı gebeliklerde, kuvvetli egzersiz sonrası ve pek çok rahatsızlık varlığında oluşarak LDH yüksekliğine sebep olabilir. Laktat dehidrogenaz enzim yüksekliği, total LDH ya da LDH izoenzimleri olarak ölmektedir. Total LDH ölçümü, beş faklı laktat dehidrogenaz enziminin tümünün ölçülmesidir. LDH enzimlerinin farklı moleküler varyasyonları olan LDH-1, 2, 3, 4 ve 5 vücudun farklı dokularında yüksek miktarda bulunduğundan ayrı olarak değerlendirilmesi oldukça önemlidir. Farklı bir deyişle total LDH ölçümü ile hücre hasarlanmasına neden olan rahatsızlık ve bu durumdan etkilenen organ ve dokular anlaşılabilir. Farklı laktat dehidrogenaz enzimleri ve yüksek konsantrasyonda bulundukları bölgeler aşağıda listelenmiştir:
LDH-1 (4H): Kalp ve böbreklerde yüksek miktarda bulunur. Bu değerin yüksek çıkması, ilgili bölgelerde hücre hasarına neden olan hastalığın varlığı hakkında bilgi verir.
LDH-2 (3H1M): Kırmızı kan hücreleri olarak bilinen eritrositlerde yüksek konsantrasyonda bulunur. Bu değerin yüksek çıkması, kan hücrelerinde hasarlanma ya da yıkım varlığını gösterir.
LDH-3 (2H2M): Akciğerlerde yüksek miktarda bulunan moleküler enzimdir. Akciğer dokularında var olan problemin göstergesidir.
LDH-4 (1H3M): Böbrekler, lenf düğümleri ve beyaz kan hücreleri (WBC) olarak da bilinen lökositlerde oluşan yıkım ya da hasarlanmanın göstergesidir.
LDH-5 (4M): Karaciğer ve kas dokularında yüksek miktarda bulunur. Bu değerin yüksek olması, ilgili dokularda hastalık varlığına işaret eder.
LDH YÜKSEKLİĞİ NE ANLAMA GELİR?
LDH enzim düzeyinin ölçümü, koldan alınan kan örneği ile laboratuvar ortamında gerçekleştirilir. LDH yüksekliği, test için belirlenen referans değerlerin üzerinde sonuç alınması anlamına gelir. Laktat dehidrogenaz değerindeki az miktardaki yükseklik genellikle herhangi bir sağlık problemine işaret etmez. Bu durum, spor ve ağır egzersizler sonrasında oluşabileceği gibi soğuğa maruz kalındığında da meydana gelebilir. Yapılan total LDH testinde, farklı LDH izoezimlerinde var olan yükseklik, bir hastalığın habercisi olabileceği gibi hücre ve doku hasarlanmasının sonucu olarak da görülebilir. LDH yüksekliği nedenleri ya da farklı bir deyişle, LDH yüksekliğine yol açan bazı rahatsızlıklar aşağıda listelenmiştir:
LDH DÜŞÜKLÜĞÜ NE ANLAMA GELİR?
Test sonucunda LDH seviyesinin referans değerlerin altında olması, LDH düşüklüğü olarak tanlamak mümkün. LDH düşüklüğü yaygın görülen bir durum olmamakla birlikte, tek başına bir sorunun varlığı olarak da kabul edilmez. Aşırı miktarda C vitamini alınması, LDH düzeyinin düşmesine neden olan faktörler arasındadır. Genetik yatkınlık da LDH düzeyinin düşük olmasına neden olabilir. Laktat dehidrogenaz düzeyi düşük olanlar, genellikle kendilerini yüksek tempo gerektiren fiziksel aktiviteler sırasında yorgun hisseder. Kas tutulması, kramp ve kas ağrısı LDH düşüklüğüne bağlı olarak yaygın görülen semptomlardandır.
LDH NORMAL DEĞERLERİ NELERDİR?
Kanda her zaman bir miktar bulunan laktat dehidrogenaz, biyokimyasal test ile laboratuvar ortamında, kişinin kolundan alınan kan numunesi ile ölçülür. LDH değeri yaşa ve cinsiyete göre farklılık gösterir. LDH referans değerleri ya da farklı bir deyişle normal LDH değerleri aşağıdadır:
-0-1 ay: 225-600 U/L
-1-12 ay: 100-400 U/L
-1-3 yaş: 100-300 U/L
-4-18 yaş: 100-250 U/L
-Yetişkin Kadın: 90 ile 220 U/L
-Yetişkin Erkek: 90 ile 240 U/L
LDH TESTİ İÇİN NE YAPILIR?
Vücudun hemen her hücresinde ve dokusunda bulunan laktat dehidrogenaz şekerden enerji elde etmek için kullanılan bir tür enzimdir. Her zaman kanda bir miktar bulunan LDH, hücre hasarı, yıkımı ya da doku hasarlanması durumunda, kana karışır ve kanda LDH artışına neden olur. Bu artış, kandan bakılarak yapılan LDH testi sayesinde laboratuvar ortamında saptanır. Beş farklı varyasyonu bulunan LDH'nin, her bir izoenzimi ayrı ayrı ölçülebilir. Total LDH testi ile yapılan bu ölçüm ile farklı dokulardaki hastalık ve hasarlanmalar tespit edilebilir. Bunun sebebi farklı organlarda, farklı LDH izoenzimlerinin farklı yoğunluklarda bulunmasıdır. Örneğin, kalp ve böbreklerde yoğun olarak bulunan LDH-1 düzeyinin yükselmesi, bu organlarda var olan bir hastalığı işaret ederken LDH-5, karaciğer ve kas dokularında fazla bulunur. Dolayısıyla LDH-5 düzeyindeki artış, karaciğer ve kas dokularında var olan hastalık ya da hasarlanma ile ilişkilendirilir. Akut ya da kronik doku hasarının varlığı ve şiddeti hakkında bilgi edinmek amacıyla yapılan test, bazı durumlarda var olan ilerleyici hastalıkların takibi amacıyla da yapılır. LDH testine genellikle hekimin hücre ve doku hasarından şüphelenmesi üzerine ihtiyaç duyulur. Yapılan testin sonuçlarına göre LDH düzeyi, normal değerlerinin üzerindeyse hekim, hangi organların etkilendiğini araştırmak için ek testler talep edebilir. Hekim bazen kas travmaları ya da yaralanmalarının neden olduğu hasarın takibi için de LDH testi yapılmasını isteyebilir. LDH yüksekliği pek çok farklı hastalığa bağlı olarak görülürken LDH düşüklüğü, çoğunlukla yüksek miktarda C vitamini alımına bağlı olarak ortaya çıkar.