2020 yılı mart ayında Türkiye’de ilk koronavirüs vakasının görülmesinin ardından, hız kesmeden salgınla mücadele için çalışmalar başladı. Yapılan aşı çalışmaları başarıyla devam ederken bir yandan da Türk araştırmacılar, koronavirüsü 10 saniyede tespit eden kit geliştirdi.
Geliştirilen test koronavirüsü 10 saniyede tespit edebilen tamamen yerli, nanoteknoloji temelli ‘Diagnovir’ olarak adlandırılan sistem, testleri başarıyla geçti. Yüzde 99 oranında güvenilir olan sistem, hemen vakaların tespiti için kullanılmaya başlandı.
OLDUKÇA HIZLI HEMEN SONUÇ VERİYOR
Virüsün görülmeye başlamasının ardından hemen çalışmalara başlandığını ve sonuna gelen testin artık uygulanmaya başladığını ifade eden Bilkent Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Abdullah Atalar, ‘Şu anda seri üretim sürecine geçildi. Dünyanın her tarafından sisteme talep var ve kullanmak istediklerini belirtiyorlar. Özellikle Kovid-19 riski büyük olan havaalanı gibi yerlerde, sonucu hemen alınabildiği için havaalanları istiyor, üretimin durması büyük maliyetlere neden olabileceği için büyük fabrikalar istiyor. Örneğin, Alman Futbol Ligi istedi. Dünyada eşi olmayan bir sistem olduğuna inanıyoruz’ dedi.
FUARLARDA SERGİLENDİ VE OLDUKÇA İLGİ GÖRDÜ
Koronavirüsü hızlıca tespit eden bu sistemin sergilenen bazı fuarlarda oldukça ilgi gördüğüne değinen Atalar, ‘Üniversitemizin mezuniyet töreni 4 bin kişilik açık bir alanda yapılıyor, 8 ayrı seansta gerçekleştirilen her törene ailelerle birlikte yaklaşık 1200 kişi katılıyor. Tören alanında bulaş açısından sosyal mesafenin yeterli olmasına rağmen bu yıl ilk kez bu sistemi kullandık’ diye konuştu.
ÇALIŞMALAR BAŞARILI SONUÇ VERDİ
Geçen yıl çalışmalarına başlanılan bu testin, zorlu süreçlerden geçerek başarıya ulaştığı kanaatinde olan Bilkent Üniversitesi UNAM baş araştırmacılarından Doktor Öğretim Üyesi Bülend Ortaç ise EA Teknoloji Genel Müdürü Ali Aytaç Seymen, Arizona Üniversitesi'nde doktora sonrası araştırmalar yapan Erol Özgür, Ankara Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Erkan Tuncay ile geliştirdikleri ve geçen yılın sonunda kamuoyuna duyurdukları klinik öncesi çalışmanın ardından süreci başarılı şekilde yürüttüklerini ifade ettiler.
BU CİHAZLA İLGİLİ ONAY ALDIK
Bilkent Üniversitesi UNAM baş araştırmacılarından Doktor Öğretim Üyesi Bülend Ortaç, çalışmaların zorlu ancak başarılı bir şekilde ilerlediğini belirterek, ‘ Yaptığımız klinik çalışmalarda yüzde 99 doğruluk oranıyla çalıştığını test ettik. Sistem nanoteknoloji temelli olarak çalışıyor. Klinik araştırmaları Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları Anabilim Dalında tamamladık ve orada aldığımız sonuçlarda oranlarımız belli oldu ve böylece sistemin güvenilirliği bir kez daha ispatlandı. Bu oranlarla yaptığımız dosya ile Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğüne başvurumuzu yaptık ve oradan bu sistemi kullanabileceğimiz onayı alındı. Bu sistemin yanında buradaki teknolojiyi okuyabilen ve sonuçları doğrulayan bir cihaz geliştirmiştik. Bu cihazın Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu tarafından onayı da alındı. Bu iki onay ile birlikte geliştirdiğimiz teknoloji sahada kullanılabilir hale geldi. Bilkent Üniversitesi mezuniyet törenine katılacak öğrenci ve velilerin Kovid-19 testlerini 16 ayrı cihazla yaptıklarını bildiren Ortaç, 'Öğrenci Kovid-19 testinin sonucunu aldı, testi negatif çıkan öğrenciye rozet verdik ve bu rozetle birlikte törene katıldılar, böylece mezuniyet töreni için güvenli bir ortam oluşturulmuş oldu. Tüm buna karşın maske ve sosyal mesafe kurallarına da dikkat ediliyor’ açıklamasında bulundu.
SONUÇ ÇOK KISA BİR SÜREDE ÇIKIYOR
Testin çalışma mantığına dair merak edilenleri cevaplayan Bülent Ortaç, ‘Temel bilimlerden uygulama bilimlerine kadar çeşitli dallardan uzmanlarla çalışılarak geliştirdiğimiz sistem, ağızdan alınan bir sürüntü hızlı test kitine yerleştiriliyor. Virüs pozitif olması halinde virüs proteinleri bu kite bağlanarak optik sinyal veriyor. Bu hızlı sinyal sonucunda yapılan algoritmalar, farklı varyantlara da cevap verebiliyor. Bu algoritmalar negatif ya da pozitif olarak cevap veriyor. Hastadan alınan numune örneğinin pozitif olması halinde 5-10 saniye içinde, negatif durumda ise kontrollerin yapılarak 20-30 saniye içinde sonuç çıkıyor. PCR testi, hata payı yüksek ve hastalık başladıktan 2-3 gün sonra sonuç veren bir yöntemken bizim sistemimiz saniyeler içinde ve hastalığın erken evresinde sonuç veriyor, doğruluk payı ise yüzde 99'lık oranla çok çok yüksek. Hastalar üzerinde yaptığımız testlerde, PCR testlerinin çok öncesinde sonuç aldık’ şeklinde konuştu.