Kara delik; uzay - zamanda bulunan ve ışığın dahi kaçamadığı güçlü yer çekimine sahip gök cisimleridir. Einstein'ın genel görelilik kuramıyla tanımlanan kara delikler ışığı geçirmediği için kara delik olarak tanımlanır. Kara delikler ilk defa olay ufku teleskobu ile görüntülenmiş ve bu sayede o zamana kadar matematik denklemlerinden ibaret olan gök cismi maddesel bir gerçeklik kazanmıştır.
NEDİR?
Kara delik, astrofizik biliminde çekim alanı her türlü maddesel oluşumun ve ışınımın kendi bünyesinden kaçmasına izin vermeyecek kadar güçlü olan, kütlesi büyük olan kozmik bir cisim olarak ifade edilir. Kara delik, uzayda belirli nicelikteki maddenin belli bir noktaya toplanması sonucunda meydana gelen bir nesne olarak da ifade edilebilir. Bu tür nesneler ışık yaymadıklarından ötürü 'kara' biçiminde ifade edilir.
NE KADAR BÜYÜK?
Kara delikler, kütlesine ve konumlarına göre çeşitli büyüklükte olabilirler. En yaygın kara delik tipi yıldızsal kara deliklerdir. Bu büyüklükteki gök cisimleri orta ölçekteki büyüklüğe sahiptir. Bir yıldızsal kara deliğinin kütlesi Güneş'in kütlesinden yaklaşık 20 kat daha büyüktür ve galaksimizde bu ölçekteki kara deliklerden çok sayıda bulunmaktadır.
En büyük kara delikler ise "süper kütleli" olarak isimlendirilir. Yapılan araştırmalar, büyük galaksilerin her birinde süper kütleli kara deliklerin varlığına işaret ediyor.
Bir diğer kara delik türü ise ilksel kara deliklerdir. Bu gök cisimleri diğer kara deliklerinden daha küçüktür ancak oluşumları evrenin ilk anlarına kadar uzanır.
NASIL OLUŞUR?
En eski kara deliklerin yaşı evrenin başlangıcındaki büyük patlamaya kadar dayanıyor. Ancak yakın zamanda (milyonlarca ışık yılı) oluşmuş kara deliklerin varlığı da bilim insanları tarafından haritalandırılıyor.
Yıldızsal kara delikler, büyük kütleli bir yıldızın kendi merkezine doğru çöküşü sonucunda oluşur. Bu çöküş aynı zamanda bir süpernova patlaması yaratır.
Süper kütleli kara delikler ise; bilim insanlarının yaptıkları araştırmalara göre merkezinde bulundukları galaksilerin oluşum zamanlarında ortaya çıkar ve galaksi için çekim gücü yaratır.
VARLIĞI NASIL BİLİNİYOR?
Kara delikler, ışığı bile içine çektikleri için görülmezler. Ancak kara deliklerin olay ufkundaki yüksek hızdaki hareketler gözlemlenerek varlığı hakkında fikir yürütülür. Olay ufkunun ötesi ise tekillik olarak bilinir. Yani hiçlik. Bu hiçlik koca bir bilinmezlik yaratır.
Geçtiğimiz yıllarda, bilim insanları dünyayı dev bir teleskop olarak kullanarak kara deliklerin olay ufkunu görüntüledi.
EVRENİ YUTABİLİR Mİ?
Kara deliğe dönüşen bir yıldız bilinenin aksine kütlesine kütle katmıyor, önceki kütlesi ne ise aynı kütlesinde olmaya devam ediyor. Bu nedenle diğer gök cisimlerine uyguladıkları kuvvetler de değişmiyor.
Bu açıdan bakılınca, kara deliklerin evreni yutması pek mümkün gözükmüyor. Ancak bilimsel araştırmaların yanlışlanmaya müsait olması ve yanlışlamalarla geliştiği göz önüne alınırsa bu alanda yapılacak yeni çalışmalar bütün bilgilerimizi tersine döndürebilir. Kara delik; uzay- zamanda bulunan ve ışığın dahi kaçamadığı güçlü yer çekimine sahip gök cisimleridir. Einstein'ın genel görelilik kuramıyla tanımlanan kara delikler ışığı geçirmediği için kara delik olarak tanımlanır. Kara delikler ilk defa olay ufku teleskobu ile görüntülenmiş ve bu sayede o zamana kadar matematik denklemlerinden ibaret olan gök cismi maddesel bir gerçeklik kazanmıştır.