İyot eksikliği, anne karnından itibaren yaşamın tüm dönemlerinde ciddi sorunlara neden olabiliyor. Anadolu Sağlık Merkezi Endokrinoloji ve Metabolizma Uzmanı Dr. Serap Yalın, “Dünya nüfusunun yüzde 40’ı iyot eksikliği riski taşıyor. İyot eksikliği vücutta erken dönemde hiçbir belirti göstermezken ilerleyen dönemde, tiroit bezinin büyümesine yani guatr hastalığına ve tiroit hormonu üretiminin azalmasına (hipotiroidizme) neden oluyor. Vücut, iyot üretemediği için iyotlu tuz, iyot bakımından zengin toprakta yetişmiş gıdalardan ve deniz ürünlerinden yeterli iyot ağız yoluyla alınmalıdır” diyor.
İYOT EKSİKLİĞİ BELİRTİLERİ
Dr. Serap Yalın, iyot eksikliği erken evrede belirti vermezken hipotiroidiye yol açtıktan sonra belirtilerinin; halsizlik, cilt kuruluğu, saç dökülmesi, ciltte kalınlaşma, kabızlık, soğuğa tahammülsüzlük, adet düzensizlikleri, saç ve tırnaklarda kırılma, kilo artışı, unutkanlık, konsantrasyon güçlüğü, depresyon, duygu durumunda dalgalanmalar, kalp ve akciğer yetersizliği gibi geniş bir şikayet yelpazesi oluşturabileceğini söylüyor.
İYOT EKSİKLİĞİ NEDEN OLUR?
Dr. Yalın, başlıca iyot kaynağının iyotlu sofra tuzu olduğunu bunun dışında deniz ürünleri, peynir ve yoğurt gibi süt ürünleri, yumurta ve sebzede de iyot miktarının yüksek olduğunu söylüyor. İyot miktarının meyvelerde düşük olduğuna dikkat çeken Yalın, bitkisel ve hayvansal gıdaların iyot içeriğinin yetiştikleri topraktaki iyot miktarı ile orantılı olduğunu da dile getiriyor. Dr. Yalın, öte yandan iyot fazlalığı tiroit nodülü ve tiroid bezinin fazla çalışan (hipertiroidi) bireylerde zararlı etkilere yol açabileceğini de belirtiyor.
Yeterli iyot alınmamasının başta tiroit hastalıkları olmak üzere bir çok hastalığın beraberinde getirdiğini söyleyen Tozoğlu; “İyot eksikliği, gebelerde düşük ve ölü doğumlar, bebeklerde doğum anomalileri, nörolojik ve psikomotor gelişim bozuklukları, Yeni doğanda hipotroidi, çocukluk ve ergenlik dönemi zihinsel ve fiziksel gelişim geriliği, tüm yaşlarda guatr, hipotroidi, mental fonksiyonlarda zayıflık gibi istenmeyen sonuçlara neden olur.”
İYOT EKSİKLİĞİ NASIL TEDAVİ EDİLİR
İyotlu sofra tuzu kullanarak ve beslenmeye yüksek iyotlu gıdalar ekleyerek normal iyot düzeyine ulaşmak yeterli olabilir. İyot içeren bazen vitamin ve mineral takviyeleri kullanılabilir. Hamile ya da emziren kadınların bebeklerinin gelişimi için iyot içeren multivitaminler alması gerekir.
Nadir durumlarda tiroid bezinin cerrahi yöntemle alınması gerekebilir.
İYOT EKSİKLİĞİ NASIL ÖNLENİR?
İyotlu tuz, dünyada iyot eksikliği tedavisinin dayanak noktasıdır. İyotlu yağ enjeksiyonları, iyotlu tuzun yaygın olarak kullanımının mümkün olmadığı bölgelerde zaman zaman kullanılmaktadır. Su kaynaklarının iyotlanması da bazı yerlerde etkili olmuştur.A.B.D. Önerileri – Tıp Enstitüsü iyot için ‘önerilen diyet miktarı’nı erişkin erkek ve kadınlar için günlük 150µg olarak belirlemiştir. Gıdalarına düzenli olarak tuz ekleyen bireyler iyotlu tuz kullanmalıdır. Bir çay kaşığı iyotlu tuz yaklaşık 400µg iyot içermektedir. Çoğu iyotlu multivitamin en az 150µg iyot içerir, ancak A.B.D.’de multivitamin çeşitlerinin yalnızca yaklaşık yarısında iyot bulunmaktadır.
Gebe kadınlarda ‘önerilen diyet miktarı’ günde 220µg, emziren kadınlarda ‘önerilen diyet miktarı’ günde 290µg’dır. İyot eksikliğinin etkileri gebe kadınlar ve bebeklerinde oldukça ağır olduğundan, Amerikan Tiroid Derneği A.B.D. ve Kanada’daki tüm gebe ve emziren kadınlara doğum öncesi günlük 150µg iyot içeren multivitamin almalarını önermektedir.