İnternet Alışverişinde Dikkat! Yeni Oyuna Gelmeyin

Aziz Koçal, “Kişinin bu durumu kanıtlaması için sitedeki fiyatın fotoğrafını çekip, havale dekontuyla şikâyet etmesi gerekiyor" dedi. Bu tarz durumlarda platformlara da sorumluluk yüklenmeli” diyen Koçal’a göre, bununla ilgili yasal düzenlemeler yapılmalı, platformlara müteselsil sorumluluk verilmeli. Aziz Koçal, “Ürün taahhüt edilen sürede tüketiciye teslim edilmediyse, tüketici ödediği parayı iade talep edebilir. Bu durumda satıcı 14 gün içinde parayı iade etmek zorundadır. Tüketici satıcı ve sağlayıcı ile yaşadığı veya yaşayacağı sorunların çözümü için tüketici hakem heyetlerine başvuru yapabilir” diye belirtti. Kötü niyetli satıcılar, alışveriş platformuna yapılan şikâyetlere rağmen çoğu zaman satış yapmaya devam ediyor. Peki, bu gibi durumlarda tüketici nasıl bir yol izlemeli? Aziz Koçal, bu gibi firmaların alışveriş platformlarında satışlarının yasaklanması gerektiğini belirterek, “Bazı platformlar şikâyet olan firmalar ile ilgili önlemler alıyor. Bu gibi durumlarda platform yöneticilerine ve Ticaret Bakanlığı'na şikâyette bulunabilirler” açıklamasında bulundu.

Öte yandan online alışverişte dikkat edilmesi gerekenleri sıralayan internet güvenliği uzmanı Can Erginkurban, ortak alanlardaki Wi-Fi erişim noktalarının tam olarak güvenli olmadığına dikkat çekti. Erginkurban, ödeme bilgileri gibi hassas verileri içeren herhangi bir işlemin kesinlikle böyle bir internet bağlantısı ile yapılmaması konusunda uyardı. Evdeki ağın güvenliğinin de ihmal edilmemesini belirten Can Erginkurban, “İlk kurulumdan bu yana yönlendiricinizin güvenlik ayarlarına dokunmadıysanız, bu ayarları doğru şekilde yapılandırmanın tam zamanı olabilir. Ancak yoğunluğunuz ve günlük koşuşturmalarınız arasında farklı yerlerdeyken çevrimiçi alışveriş yapıyor olabilirsiniz. Yine de ortak alanlardaki erişim noktalarını kullanarak çevrimiçi alışveriş yapacağınız zaman bir sanal özel ağ (VPN) kullanın. Bu sayede trafiğinizi koruma altına alabilir ve güvenli bir şekilde alışveriş yapabilirsiniz” diye konuştu.

Birçok kişi alışverişin büyük bir kısmını akıllı telefondan yapıyor. Ancak çoğu kişinin akıllı telefonlarını tüm gün ceplerinde gezdirdikleri ve tüm işlerini halledebildikleri cep boyutunda bir bilgisayar olduğunu göz ardı edip, sadece bir telefonmuş gibi kullandıklarına dikkat çeken Can Erginkurban, fotoğraflardan alışveriş için kullanılan elektronik cüzdanlardaki ödeme kartlarına kadar tüm kişisel verilerin akıllı telefonlarda yer aldığı konusunda uyarıda bulundu. Bu nedenle bu cihazların da korunması gerektiğini ifade eden Can Erginkurban, “Birçok güvenilir güvenlik çözümü bulunuyor. Bu güvenlik çözümleri, cihazınızı her türlü kötü amaçlı yazılıma karşı korumanın yanı sıra tehdit aktörlerinin düzenlediği kimlik avı hırsızlığı veya kötü amaçlı bağlantılar göndermek gibi etkinliklerden de sizi koruyor. Ayrıca, biyometrik kilitler ve parola ifadelerinin bir kombinasyonu olarak kilit ekranları ekleyerek cihazının güvenliğini sağlayabilirsiniz” açıklamasını yaptı.

Tercih edilen ödeme yöntemlerinin de koruma altına alınmasını gerektiğini vurgulayan Erginkurban, cihazda güvenilir bir güvenlik çözümü kullanılmasını vurgulayıp dolandırıcılara yönelik uyarılarda bulundu. Erginkurban, “Tam donanımlı çözümler, genellikle ödeme koruması özelliği sunar. Bu özellik bankacılık ve ödeme uygulamalarınız için fazladan bir koruma katmanı sağlar. Bu sayede, kimlik avı kampanyaları veya diğer tehditler ile ödeme bilgilerinizi ele geçirmeye çalışan dolandırıcılardan korunabilirsiniz” dedi.

Alışveriş sezonlarında her türden kampanya yer alır ve alışveriş yapanlar en uygun indirimi yakalamaya çalışır. Yapılan indirimlerin dolandırıcılar için de fırsat olduğunu söyleyen Can Erginkurban, "Tüketicilerin unutmaması gereken 'Bir şey gerçek olamayacak kadar iyiyse büyük olasılıkla gerçek değildir' kuralıdır" dedi. Bu tarz web siteleri hakkında, “Ödeme verileriniz dahil olmak üzere hassas bilgilerinizi ele geçirmeye çalışabilir veya sizi, cihazınıza kötü amaçlı yazılım indirmeye yönlendirebilir" uyarısında bulundu. Ayrıca cihazı ve işletim sistemlerini en son güvenlik yamaları ile güncel tutmak, güvenlik özellikleri ve güvenlik yazılımı kullanarak cihazı korumak da çok önemli. Bu noktada Can Erginkurban, güçlü parolalar kullanma ve iki faktörlü kimlik doğrulamasını etkinleştirmeye başvurulmasını da tavsiye etti.

Tüketiciler genellikle alışveriş yaptığı sitenin güvenli olup olmadığı hakkında bilgi sahibi değil. Can Erginkurban, güvenilir bir alışveriş ortamı sunan ve muhtemel sorunları çözmeye yardımcı olabilecek, saygın ve güvenilir e-ticaret sitelerin tercih edilmesinin altını çizdi. Erginkurban, “Tanınmış bir siteden alışveriş yapsanız bile tedbiri elden bırakmayın. Dolandırıcılar orijinal emsalleriyle neredeyse aynı görünen sahte web siteleri oluşturabilirler. Bundan sakınmak için gözünüz URL'nin yani adres çubuğunun üzerinde olsun. Sahte siteler, taklit etmeye çalıştıkları resmi sitelerden farklı internet adresleri kullandıkları için kolayca tespit edilebilirler” diye konuştu.

Online alışveriş yaparken kişilerin uğradığı zararın sadece para kaybetmekle sınır kalmadığını söyleyen Can Erginkurban, kullanılan dolandırıcılık yöntemlerini de açıkladı. Siber suçluların titiz bir çalışma örneği gerçekleştirerek sosyal mühendislik uygulamalarından faydalandığına dikkat çekip, “Bazen eşinizin ve arkadaşlarınızın bazen de anne babalarınızın bilmediği detaylara hâkim olabilecek kadar bilgi toplayabiliyor ve bu bilgileri kendi amaçları için kullanabiliyorlar. Sizin adınıza yeni bir hesap açabildikleri gibi var olan hesabınızı kullanarak yeni tuzaklar kurabiliyorlar” dedi.

Sık karşılaşılan dolandırıcılık yöntemlerinden biri de, bir kişinin sosyal medya hesap profilini kopyalayarak o kişinin listesindeki kişilere istek göndermek. Sonrasında bu dolandırıcıların elde ettikleri bilgileri kendi amaçları için kullanmaya ve yasal olmayan işleri yapmaya başladıklarını ifade eden Can Erginkurban, “Tüketicileri kandırmaya yönelik ‘oltalama’ mesajları yani phishing saldırıları öteden beri siber suçluların sıkça başvurduğu bir saldırı yöntemi. Tüm dünyada oldukça yaygın. Ancak özellikle ekonomik sıkıntı ve dalgalanmaların olduğu dönemlerde, siber suçlular kişilerin ihtiyaç ve zaaflarından faydalanarak, bu yöntemi daha da fazla tercih etme yoluna giriyorlar” açıklamasını yaptı. Peki, indirimin yoğun olduğu günlerde online alışveriş yaparken en çok nelere dikkat edilmeli?

- Kredi kartı kullanarak yapılan satın alma işlemleri, vadesiz veya tasarruf hesaplarınızda tuttuğunuz paranızı kapsamadığından daha güvenlidir. Hatta limiti sınırlanmış sanal kredi kartı kullanırsanız, riski minimize etmiş olursunuz.

- Bilgisayar, tablet veya telefon, alışverişte kendi cihazınızı kullanın. Cihazın davranışındaki tuhaflıkları ayırt etmek sizin için çok daha kolay olacaktır. Size ait olmayan cihazlardan finansal işlem yapmaktan mümkün olduğunca uzak durun.

- Birden fazla koruyucu katmana sahip, proaktif ve güncel bir internet güvenliği çözümü yükleyin. Tercihen bu çözüm, e-bankacılık ve online ödemeleriniz için de koruma hizmeti sunsun.

- Güvenilir bir alışveriş ortamı sunan ve muhtemel sorunları çözmenize yardımcı olabilecek, saygın ve güvenilir e-ticaret sitelerini tercih edin. Ancak tanınmış bir siteyi gördüğünüzde bile tedbiri elden bırakmayın. Dolandırıcılar orijinal emsalleriyle neredeyse aynı görünen sahte web siteleri oluşturabilirler. Bundan sakınmak için gözünüz URL'nin yani adres çubuğunun üzerinde olsun. Sahte siteler, taklit etmeye çalıştıkları resmi sitelerden farklı internet adresleri kullandıkları için kolayca tespit edilebilirler.

- Gelen kutunuza sahte indirim fırsatlarının gönderilmesi alışılmış bir durumdur. Bu sahte indirim fırsatları, kullanıcıları kredi kartı numaraları gibi kritik bilgileri toplayan sahte web sitelerine yönlendirirler.

- Online bankacılık ve alışveriş sitelerinde kullandığınız parola ve şifreler mümkünse harf ve sayı içersin ve 8 karakterden uzun olsun. Ayrıca aynı şifreyi, başka hesaplarda sakın değerlendirmeyin. Siber suçlu bir şifreyi bulursa, bu şifrenin kullanıldığı başka hesapların kapısını da açmış olur.

- Online alışveriş için çarşı, alışveriş merkezleri ya da başka herhangi bir yerdeki halka açık Wi-Fi noktalarını kullanmayın. Favori e-mağazanıza kişisel bağlantınız yoluyla erişmeniz daha güvenli bir seçenektir.

- Banka ve kredi kartı hesap bakiyelerini kontrol etmek, özellikle normale göre yoğun alışveriş yapılan dönemlerin ardından her zaman iyidir. Bir tuhaflık varsa, hızlıca müdahale edebilirsiniz.

Teknoloji kullanımı her yaş grubunda yaygınlaştı, bu nedenle her yaş grubu artık online alışveriş yapıyor. Can Erginkurban, “Yine de kredi kartı sahipliği olan, para kazanan 25-45 yaş grubu daha fazla online alışveriş yapıyor. 45 - 55 yaş grubu da aktif olarak kullanıyor” dedi.

Satın alınan ürün tüketiciye ulaşmazsa ya da farklı gelirse, izlemesi gereken yolları açıklayan Tüketiciyi Koruma Derneği Başkanı Aziz Koçal, internet aracılığı ile yapılan alışverişlerde ürün tüketiciye teslim edilene kadar tüm sorumluluğun satıcı veya sağlayıcıya ait olduğunu belirtti. Aziz Koçal, "Tüketicinin teslim almadığı bir üründe sorumluluğu yoktur. Sipariş verilen üründen farklı ürün gelir ise tüketici ürünü iade edip, ya ücretini iade isteyebilir ya da sipariş verdiği ürünü talep eder” bilgisini paylaştı. Ayrıca tüketicinin e-ticaret yolu ile yaptığı alışverişlerde ürün hasarlı olmasa dahi satıcı ve sağlayıcıya cayma bildiriminde bulunmak kaydıyla hiçbir cezai şart ya da bedel ödemeden 14 gün içinde ürünü iade ederek parasını talep edebileceğini ekledi.

Tüketicinin cayma hakkını kullanabilmesi için öncelikle ürünün satın alındığı firmaya (satıcı veya sağlayıcıya) cayma bildiriminde bulunması gerektiğini söyleyen Koçal, “Yapılan bildirim mutlaka kalıcı veri ortamında yazılı olarak yapılmalı. E-posta veya taahhütlü posta yolu ile de yapılabilir. Telefon ile yapılan bildirim geçersizdir” diye belirtti.

Online gıda alışverişlerinde siparişin teslim süresine dikkat çeken Aziz Koçal, son tüketim veya tavsiye edilen tüketim tarihleri ile ürün üzerinde açıklamaların okunması konusunda tüketicileri uyardı. Koçal, “Son tüketim veya tavsiye edilen tüketim tarihi geçen ürünler alınmamalı. Alındıysa cayma hakkı kullanılarak iade edilmeli. Ayrıca dondurulmuş gıdalarda ürünün satın alındığı tarih ve saat ile eve getirildiği ya da teslim süresi iyi hesaplanmalı” diye konuştu.