İnsan hakları, dünya üzerindeki bütün insanların sahip olduğu temel hak ve özgürlüklere denir. İnsan hakları; ırk, ulus, etnik köken, din, dil ve cinsiyet ayrımı olmaksızın tüm insanların bütün yönleriyle yararlanabileceği haklardır. İnsan hakları kavramında bütün insanlar eşittir. Hiç kimsenin, diğeri karşısında herhangi bir üstünlüğü yoktur.
NEDİR?
İnsan hakları nedir? sorusunun cevabı; herhangi bir farklılık gözetmeden bütün insanların eşit ve özgür bir şekilde doğmuş olduğu anlayışına sahip olma biçiminde yapılabilir. İnsan hakları her bir bireye yaşama hakkı, yetenekleri ölçüsünde kendisini geliştirme hakkı tanır. İnsanın sahip olduğu haklar, bir başkasının hak ve özgürlüğüne engel oluşturmadığı sürece süreklilik arz eder. Bu kapsam içerisinde kişiler kendi hür iradesiyle seçim yapabilir ve seçimlerinin ardından gidebilir.
TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLER NEDİR?
Temel hak ve özgürlükler nedir? Şeklindeki soruya şu şekilde temel bir cevap vermek mümkündür;
Her insanın, bağımsız insan hakları kurumları tarafından belirlenmiş, devletler tarafından anayasa ile güvence altına alınmış sekiz temel hak ve özgürlüğü yer almaktadır. Bunlar; yaşama hakkı, sağlık hakkı, eğitim hakkı, düşünce özgürlüğü, inanç özgürlüğü, ibadet hakkı, özel yaşam gizliliği hakkı ve ekonomik kalkınma hakkı olarak sıralanır.
Temel hak ve özgürlükler insanın doğumu ile başlar, ölümüyle de son bulur. Bu bağlamda süreklidir ve hiçbir dış müdahale kabul edilemez. Devletler ve hükümetler, yapmış oldukları yasalarda bu hak ve özgürlükleri koruma altına almak zorundadır. Söz konusu haklar evrenseldir ve bütünlük arz eder. Herhangi bir madde diğerinden daha önemli değildir.
İNSAN HAKLARI EVRENSEL BİLDİRGESİ
İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, Birleşmiş Milletler nezdinde 1948 tarihinde kabul edilen bir bildirgedir. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi 30 ana maddeden oluşur ve temelinde de 1215 tarihinde yayınlanan Magna Carta bulunur. Türkiye, söz konusu bildirgeye olumlu oy kullanan ve kabul eden ülkelerden birisidir.
AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), 1959 tarihinde Avrupa Konseyi'ne bağlı olacak bir şekilde kurulmuş mahkemedir. Başında Avrupa ibaresi yer alıyor olsa da uluslararası çapta bir teşkilat olarak görülür. AİHM Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve bu sözleşmenin de ek protokolleri ile güvence altına alınmıştır. İnsan hak ve özgürlüklerinin çiğnendiği durumlarda bireylerin, devletlerin, toplulukların ve şirketlerin belirli usuller esasında başvuru yapması amaçlanır. Bu usuller kuruluş tüzüğünde ifade edilmiştir.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin merkezi Fransa'nın Strasbourg şehrindedir.