Yaklaşık iki yıl önce süt üreticilerinin zarar etmesi ve süt veren hayvanlarını kesime göndermesiyle başlayan süreç, kırmızı et piyasasında önemli bir soruna yol açtı. Et fiyatları, sadece yılbaşından bu yana yüzde 110’un üzerinde artarak, ocak ayında 300 TL civarında olan kıymanın kilosu mayıs ayında 650 TL’ye kadar yükseldi. Ancak sektör temsilcilerinin bildirdiğine göre, son 15 gündür toptan ve perakende kırmızı et fiyatlarında yüzde 8-10 civarında bir düşüş yaşanıyor.
Fiyat düşüşünün nedenleri
Fiyatlardaki düşüşün nedenlerini Hürriyet’e açıklayan Kırmızı Et Sanayicileri ve Üreticileri Birliği (ETBİR) Başkanı Dr. Ahmet Yücesan, Et ve Süt Kurumu’nun (ESK) ithalat müdahalesiyle piyasadaki arzı artırdığını ve bu sayede fiyatların düştüğünü belirtti. Ayrıca, yüksek fiyatlar sonrası tüketimde ciddi bir daralma yaşandığını da ekledi.
Tüketimde yüzde 35 daralma
İstanbul Perakendeci Kasaplar Esnaf Odası Başkanı Aydın Tüfekci, “Fiyatlar yüzde 100’ün üzerinde artınca talep yüzde 30-35 civarında geriledi. Tüketimdeki bu daralma nedeniyle son 15 gündür fiyatlarda 35 TL ila 50 TL arasında bir düşüş görüyoruz. 40 yıllık esnaflık hayatımda ilk kez Kurban Bayramı öncesinde et fiyatlarında gerileme yaşıyorum” dedi.
Fiyatlar en az 40 TL geriledi
ETBİR Başkanı Yücesan, son 20 gündür toptan karkas et fiyatlarının 380-390 liradan 340 liraya düştüğünü belirtti. Perakende fiyatlarda da benzer bir düşüş söz konusu. Sene başında kilosu 290-300 TL’den satılan kıyma, ocak ayında üç kez zamlanarak 400 TL’ye dayanmıştı. Şubat, mart ve nisan aylarında da ayda en az iki kez zamlanan kırmızı et fiyatları sonucu kıymanın kilosu 600-650 TL’ye ulaşmıştı. ESK’nın müdahalesi ve talepteki daralma sonrası fiyatlar 550-600 TL’ye düştü. Kuşbaşının kilosu da 580-630 TL aralığına geriledi.
ESK'nın müdahalesi ve ithalat
Dr. Yücesan, “ESK müdahale etmeseydi toptan karkas etin fiyatı 500 TL’ye kadar çıkabilirdi. Hem bayram için kurbanlık hayvan ithal ediliyor hem de yavru, damızlık ve süt hayvanı ithalatı yapılıyor. Haftada 80-100 TIR karkas et geliyor. Arzın düşük olduğu bir ortamda toplam tüketimin yüzde 20’si ithalatla sağlandı. Eğer piyasadaki arz dengelenmeseydi sadece tüketimdeki daralmayla fiyatlar gerilemezdi” dedi.
Bayrama kadar fiyat baskısı sürecek
Dr. Yücesan, tüketimdeki düşüşün ve ESK’nın besilik hayvan ithalatının devam etmesiyle Kurban Bayramı’na kadar kırmızı et fiyatlarının baskılanmaya devam edeceğini belirtti. Bu baskının bayram sonrasına da sarkabileceğini ifade eden Yücesan, yaz aylarıyla birlikte turizm sezonunun canlanmasıyla talebin yeniden artacağını ve bunun da fiyatların tekrar yükselmesine yol açacağını söyledi.
Uzmanlara göre, fiyatların uzun dönemde dengelenebilmesi için yurt içinde üretimin artması ve üreticilerin desteklenmesi gerekiyor. Yücesan, “Son dönemde yem fiyatları enflasyonla paralel olarak artarken kırmızı et üreticisinin en fazla zorlandığı maliyet, canlı hayvan birim fiyatlarındaki yükseliş oldu. Buzağı fiyatları aşırı arttı çünkü o yavruyu doğuran anaç hayvanlar kesime gitti. Bu da kırmızı et fiyatlarını artıran en büyük neden oldu. Yurt içinde arzın artması gerekiyor” değerlendirmesinde bulundu.
Vatandaş yerel marketlere yöneldi
Kırmızı et fiyatlarının geldiği seviyeler sonrası kasapların satışları gerilerken, ESK’nın temin ettiği ithal etleri satan yerel marketlere talep arttı. Ankara ve İstanbul’daki yerel marketler, ESK ile yaptıkları işbirliği kapsamında kırmızı et fiyatlarını ramazan boyunca sabitleme kararı almışlardı.
İstanbul Perakendeciler Derneği (PERDER) Başkanı Faruk Güzeldere, “Kıymalık etin kilosu 314 TL, kuşbaşılık etin kilosu ise 344 TL. Bu fiyatlar piyasadaki fiyatlarla karşılaştırıldığında ciddi bir fark oluşturdu ve tüketiciden yoğun talep gördü. Et satışlarımız arttı” dedi. Güzeldere, fiyatları sabitleme kararını en az Kurban Bayramı’na kadar sürdürmeyi planladıklarını ifade etti.
İstanbul Perakendeci Kasaplar Esnaf Odası Başkanı Aydın Tüfekci ise, “Esnafın son 3 aydır yüzde 30-35 civarında iş kaybı var. Kişi başı tüketim bir yılda yüzde 20-25’in üzerinde düştü” şeklinde konuştu.