Show TV'nin en sevilen dizilerinden Aziz'in de konusu olan Hatay'ın Kurtuluşu veyahut Hatay'ın anavatana katılması, Türkiye Cumhuriyeti'nin en büyük başarılarından biridir. Tek bir kurşun atılmadan, sadece diplomatik yollar sayesinde Hatay, dönemin büyük gücü Fransa'dan alınıp Türkiye'ye alındı.
HATAY NEDEN FRANSA'YA GİTTİ?
Osmanlı'nın 1. Dünya Savaşı'nda mağlubiyetinin tescili olan Mondros Mütarekesi sonrası İskenderun Sancağı, Fransızlar tarafından işgal edildi. 20 Ekim 1921'de yapılan Ankara Anlaşması'nın 7. maddesine göre sancak, Suriye içerisinde kalacak ve özel bir idare kurularak Türk kültürü geliştirilecektir. Lozan Antlaşması ile Suriye ile Türkiye arasında sınır çizilir ve Hatay Türkiye sınırları dışarısında kalır.
1921 ile 1935 yılları arasında Fransa, bölgeyi Milletler Cemiyeti'ne Kuzey Suriye Hükümeti olarak tescil ettirdi. 1935 yılında Fransa, Suriye ve Lübnan üzerindeki mandayı kaldırdı. Böylece Hatay, Şam yönetiminde devredildi. Milletler Cemiyeti, Hatay'ın bağımsız bir devlet olup dış işlerinde Suriye'ye bağlı olduğunu kabul etti. 5 Temmuz 1938 günü bölgeye 5 bin Türk askeri girdi.
HATAY DEVLETİ NE ZAMAN KURULDU?
Hatay sorunun çözümü için 1937 yılında Milletler Cemiyeti tarafından kuruldu. İskenderun Sancağı'nın 2 Eylül 1938'de bağımsızlığını ilan etmesiyle Hatay Devleti kuruldu. Devlet başkanlığına Tayfur Sökmen, Meclis Başkanlığı'na Abdülgani Türkmen, Başbakanlığa ise Abdurrahman Melek getirildi. Resmi dil Türkçe olarak kabul edildi. 2. resmi dili Fransızcaydı ve Arapça eğitim veren okullar aynı eğitime devam edecekti. Türkiye ve Fransa'nın garantörlüğü altında bulunan bu devlet, Fransa'nın Suriye mandasına bağımlılığı sonucu ekonomik ve bürokratik ikilemler yaşamaktaydı.
HATAY HANGİ ANLAŞMA İLE FRANSA'DAN TÜRKİYE'YE KATILDI?
Fransa, Almanya'nın Avusturya'yı işgali ve agresif tavırlarıyla birlikte İtalya'nın sömürgelerini arttırma isteği sonucu büyük bir savaşın ortaya çıkacağından şüphelendi. Fransa'nın Hatay mandasında ısrarcı olmaması ve kendini savaşa hazırlaması nedeniyle Hatay, Türkiye'ye verildi. “Türkiye ile Suriye Arasında Toprak Sorunlarının Kesinlikle Çözümüne İlişkin Antlaşma'nın imzalanması ile Fransa, Hatay’ın Türkiye’ye katılmasını kabul etmesiyle birlikte Hatay Devleti, Millet Meclisi'nin aldığı karar doğrultusunda Türkiye'ye katıldı.
ANAVATANA NE ZAMAN KATILDI?
Yapılan bu antlaşma sonucu Hatay, 29 Haziran 1939 tarihinde Türkiye'ye katıldı. Türkiye, 7 Temmuz 1939 günü çıkarılan bir yasa doğrultusunda Hatay'ı il statüsünde kabul etti. 23 Temmuz 1939 günü Fransız askerleri Hatay'ı terk etti.
HATAY'IN KURTULUŞU NE ZAMAN?
Her ne kadar 29 Haziran 1939 Hatay'ın Türkiye'ye katılışı olarak geçerliliğini korusa da Fransız askerlerinin şehirden ayrıldığı gün olan 23 Temmuz 1939, Hatay'ın Kurtuluşu olarak her yıl kutlanır.
OSMANLI HATAY'I NE ZAMAN FETHETTİ?
Yavuz Sultan Selim'in doğu fetihleri arasında yer alan Hatay, 1516 yılında Osmanlı orduları tarafından fethedilir. Ondan önce Memluk Devleti'nin bir parçasıydı. Osmanlı hakimiyeti 402 yıl sürmüş, 1918 yılında Fransa'nın işgaliyle Hatay, Fransızlara geçmiştir.