Hanuka Bayramı bu dönemde gündeme gelmiş kutlamalardan biri. Peki, Hanuka ya da Hanukah olarak bilinen Işıklar Bayramı nedir ve nasıl kutlanır? İşte Hanuka Bayramı’nın detayları…
HANUKA BAYRAMI NEDİR?
Işıklar Bayramı olarak da geçen Hanuka Bayramı, o dönemlerde Seleukos İmparatorluğu’na ait Kudüs’ün Yahudiler tarafından geri alınmasınını kutlamak için ortaya çıkmış bir Yahudi bayramıdır. Sekiz gün sekiz gece süren bayramın tarihleri İbrani ya Gregoryan takvimine göre belirtilmiştir. Hanuka ya da Hanukah kelime anlamı olarak “ithaf etmek” anlamına gelir.
Hikayeye göre Yahudiler M.Ö. 200’lü yıllarda Kudüs’ü Seleukoslar’dan geri aldılar. Böylece bayram, tam 2200 yıldır kutlanıyor. Seleukoslar Kudüs’e sahip olduklarında Yahudilere kendi istedikleri şekilde, dinlerine göre yaşama sözü vermişti ancak belli bir süre sonra imparatorluğun başına geçen 4. Antiokhos, Yahudiler’in bölgesini işgal etti. Bu olayın ardından Yahudiler tarafından Kudüs’ü geri almak büyük bir coşkuyla karşılandı ve bayram ilan edildi.
Hanuka bayramının tarihi arka planıyla ilgili birçok farklı görüş vardır. Geleneksel ve modern olmak üzere görüşler ayrılır ve Yahudiler inanmak istedikleri görüşe göre bayramlarını kutlar.
HANUKA BAYRAMI NASIL KUTLANIR?
Hanuka Bayramı’nın temelde en büyük ritüeli hanukkiah ya da menora adı verilen dokuz kollu bir şamdanın mumlarının yakılmasıdır. Ortadaki bir büyük mum diğer sekiz mumun yakılması için bulunur. Bu ışığın kaynağı olan en büyük muma Yahudilerce “şamaş” adı verilir. Mumların hepsi bir anda yakılmaz. Sekiz günün her birinde bir mum yakılır ve bayram sonuna kadar bütün mumlar yanmış olur. Kaynak olan büyük mum bayramın her gününde yanar. Kaynak olan büyük mumun diğer mumlara gölgesini yansıttığına ve hikayeyi diğer mumlara aktardığına inanılır.
İnanışa göre Hanuka mumları havanın kararmasından yaklaşık bir buçuk saat sonra yakılmalıdır. Mumlar yakılırken ya da yakıldıktan sonra “Hanerot” adı verilen Yahudi ilahisi okunur. İlahinin çeşitli söylenişleri vardır. Ardından her gece mumlar yanarken “Maoz Tzur” adı verilen ilahi söylenir. Bu ilahi tarihleri boyunca Yahudiler’in zulme uğramasını anlatmaktadır.
Hanuka Bayramı’nın şamdandaki mumları yakmak dışında farklı ritüelleri de vardır. Günlük ibadetlerin önüne ya da arkasına Hanuka’ya özel eklemeler yapılır. Şabat gibi tüm faaliyetlerin durduğu bir bayram olmasa da mum yakma aşamasında bütün aile bir aradadır. Aile üyeleri birbirlerine hediyeler verir. Önemli besin maddelerinden yağın önemini anlamak amaçlı bu bayramda kızartılmış ekmek yemek önemli ritüellerden biridir.
Bu ritüeller dışında ilahilerden farklı olarak tüm bayram boyunca evde toplanıldığında Hanuka şarkıları söylemek de önemlidir. Sadaka vermenin önemi de çocuklar için vurgulanır. Hanuka Bayramı yemekleri daha çok hamur işi üzerinedir. Yağın önemini anlamak hedeflendiğinden kızartılmış hamur işleri oldukça fazla yenir. Bayramda harçlık vermek ve almak da adetler arasındadır ancak bu harçlıklar genelde küçük miktardadır.
HANUKA BAYRAMI NE ZAMAN?
Hanuka Bayramı İbrani takvimince 25. Kislev gününden başlar ve sekiz gün sekiz gece olarak devam eder. Bu tarih Gregoryen takviminde kasım sonu aralık başı şeklinde gösterilmiştir.
Günümüz takvimine göre Hanuka Bayramı, 2021 yılında 28 Kasım-6 Aralık 2021 tarihleri arasında kutlanmaktadır.
HANUKA BAYRAMINI KİMLER KUTLAR?
Hanuka Bayramı, Yahudi topluluklar tarafından kutlanan bir bayramdır. Dünyanın dört bir yanında Yahudiler, bu bayramı nerede olurlarsa olsunlar sekiz gün şeklinde kutlamaktadır. Öyle ki askerler savaş döneminde bile karargahlar içinde bu bayramı kutlamışlardır.