Uzay havası (Güneş'ten gelen enerji patlamalarının da aralarında yer aldığı atmosferdeki olası değişiklikler) iletişimden elektrik şebekelerine varana kadar pek çok şeyin dengesini bozabilir.
Son zamanlarda bilim insanları özellikle 2024 için Dünya'nın, Güneş fırtınalarından gelecek muhtemel bir felaket tehlikesiyle karşı karşıya olduğuna dair defalarca uyarı yaparken bu fırtınaların, bağımlı olduğumuz altyapının çoğunu çökertecek kadar güçlü olabileceğinin altını çiziyor.
Demiryolu sinyallerinde arızalanmalar meydana gelebilir
Artık araştırmacılar bu tehlikenin demiryolu sinyallerinin arızalanmasına sebep olacak seviyede olabileceği ve tren kazalarına yol açabileceğine dair sık sık uyarı paylaşıyor.
Araştırmacılar, Güneş fırtınalarından kaynaklanan jeomanyetik temelli akımların nasıl tehlikeye yol açabileceğini iki güzergaha bakarak modelledi: Batı Sahili Ana Hattı'nın Preston'dan Lancaster'a uzanan bölümü ve Glasgow'dan Edinburgh'e giden hat.
Bunlar demiryolu sinyaline büyük ölçüde bağımlı olan hatlardan sadece ikisi ve Birleşik Krallık'ta (BK) demiryolu sinyalini elektrik devresiyle kontrol eden, sinyal veren 50 bini aşkın ray devresi bulunmakta.
Yeni çalışmaların gösterdiklerine göre araştırmacılar, uzay havasının bu devreleri değiştirebileceği konusunu ortaya çıkardı. Araştırmacılar, modellerin bunun birkaç 10 yılda bir gerçekleşebileceğine işaret ettiğini tespit etti.
Güneş fırtınası kırmızı sinyalleri yeşile döndürebilir!
Independent'in aktardığı haberdeki bilgilere göre Lancaster Üniversitesi'nden Cameron Patterson "Hayati öneme sahip şey araştırmamızın, uzay havasının bir sinyali her iki yöne de çevirebileceğine, kırmızı bir sinyali yeşile ya da yeşil bir sinyali kırmızıya çevirebileceğine işaret etmesi. Bu durum elbette güvenlik açısından çok önemli.
Sistemin çeşitli bileşenleri için gerçekçi yönergeler kullanıp sinyal veren ray devrelerinin bir bilgisayar modelini oluşturarak BK'de her birkaç 10 yılda bir bu ray devrelerinde arızaları tetikleyebilecek uzay hava olaylarının beklendiğini tespit ettik." diye uyarıyor.
Ancak yeni araştırma, sinyallerin yeşile çevrildiği "yanlış taraf" arızalarının da meydana gelebileceğini söylüyor. Dahası bu sinyallerin değişmesi için daha az güç gerekiyor ve bu da kuvveti daha da düşük Güneş fırtınalarında meydana gelebileceklerine karşın işaretler veriyor.
"Bu doğal tehlikenin ciddiye alınması gerekiyor"
Cameron, "Araştırmamız, uzay havasının demiryolu sinyalizasyon sistemi için nispeten nadir de olsa ciddi bir risk oluşturduğunu, gecikmelere ve hatta güvenlikle ilgili daha kritik sonuçlara yol açabilebileceğini gösteriyor.
Bu doğal tehlikenin ciddiye alınması gerekiyor. Doğası gereği, yüksek etkiye sahip ve düşük frekansta gerçekleşen olaylar için plan yapmak zor olsa da bunları görmezden gelmek nadiren en iyi yoldur."
1859'da tarihin en büyük güneş fırtınası gerçekleşmişti
1859'da dünya "Carrington Olayı" diye bilinen, telgraf sinyallerini devre dışı bırakacak ve başka aksaklıklara da neden olacak kadar güçlü bir olayla sarsılmıştı. Bu olay bugün yaşansaydı, araştırmada incelenen her iki tren hattında da geniş çaplı sorunlara yol açmak da dahil, kapsamlı aksaklıklar meydana gelirdi.
Fakat daha az güçlü olsa da daha yakın zamanda, elektrik şebekelerini vuracak kadar güçlü uzay havası vakaları yaşandı. Örneğin İsveç'in Malmö kenti 2003'te, uzay havasından kaynaklanan sorunlar yaşamıştı.