Glutensiz Beslenenler Dikkat: Koroner Arter Hastalığına Neden Oluyor
Son yıların trendlerinden biride glütensiz beslenme. Ancak yanlış uygulanan glütensiz beslenme bazı sağlık sorunlarına neden olmakta. Peki glütensiz beslenirken nelere dikkat edilmeli? Kimler glütensiz beslenmemeli? İşte merak edilenler…
Glutensiz yaşam son yılların en popüler konularından biri. Zayıflama yöntemi olarak görülen glütensiz beslenme aslında bir tedavi yöntemidir. Peki glütensiz beslenirken nelere dikkat edilmeli? Kimler glütensiz beslenmemeli? Sizin için araştırdık…
HERKES GLUTENSİZ BESLENMEMELİ
Glutensiz beslenmeye karşı önemli uyarılarda bulunan Doç. Dr. Bülent Yaşar, ‘Glutensiz beslenme herkes için uygun değildir. 2017 ve 2018´de yayınlanan 2 geniş katılımlı çalışmada glutensiz beslenen kişilerde koroner arter hastalığı ve tip 2 diyabet görülme sıklığında artış saptandı. Unutmamak gerekir ki glutensiz beslenme bir zayıflama diyeti değildir, tedavi amaçlı kullanılmalıdır’ açıklamasında bulundu.
Glutenin aslında tahıllarda bulunan protein olduğuna dikkat çeken . Doç. Dr. Yaşar, ‘Gluten ilave edildiği ürünlerin kıvam almasını, esnekliğini sağlar, bağlayıcı görevi vardır. Gıda endüstrisinde; ekmek, makarna, bulgur, irmik, hazır soslar ve gıdalarda bulunur. Gıda endüstrisi yanında kozmetik ürünler, diş macunu, tutkal gibi pek çok farklı alanda da kıvam verici özelliğinden dolayı kullanılır. Glutenin içinde bulunduğu buğday, arpa ve çavdar tam tahıl olarak kullanıldıklarında, yani az işlendiklerinde içlerindeki glüteni korurlar. Tam tahıl tüketiminin ise obezite, insülin direnci, şeker hastalığı, kalp damar hastalıkları ve inme gelişiminin önlenmesinde faydalı olduğu pek çok çalışmada gösterildi. Aynı zamanda zengin demir ve B vitamini kaynağıdır. Gluten aynı zamanda bir prebiyotiktir, yani bağırsaktaki faydalı bakterilerin çoğalmasını sağlayan bir gıdadır’ şeklinde konuştu.
GLUTENLE İLİŞKİLİ HASTALIKLAR ARTTI
En çok merak edilen şeylerden birinin glütensiz besinlerin zararları olup olmadığına değinen Yaşar, ‘Genetik olarak yatkın kişilerde glüten, ince bağırsaklarda alerjik bir uyarı oluşturarak bağışıklık sistemini tetikler ve ince bağırsaklarda hasar oluşturmaya başlar. Bu immünolojik olay gerek sindirim sistemi ile ilgili, gerekse sistemik şikayetlere neden olur. Bu hastalık grubu çölyak hastalığı ve non-çölyak glüten hassasiyeti olarak tanımlanır. Günümüzde modern tarım sonucu genetik değişime uğramış yeni glüten molekülleri hayatımıza girdi. Bu yapılar vücut için daha güçlü yabancı madde uyarısı oluşturmakta, insan fizyolojisi ise bu antijenlere yabancı. Son yıllarda glüten ilişkili hastalıkların hayatımıza çokça girmesinin temel nedenlerinden birisi budur’ dedi.
HERKES İÇİN UYGUN DEĞİL
Glutensiz beslenmenin bir zayıflama yöntemi olmadığına değine Yaşar, glütensiz beslenmenin herkes için uygun olmadığını belirterek, ‘Maalesef son zamanlarda çok popüler hale gelmesinin temel nedeni daha sağlıklı olduğuna inanılması. Ancak herkes için bu doğru değil. Çölyak hastalığı, non çölyak glüten hassasiyeti, buğday alerjisi ve bir cilt hastalığı olan dermatitis herpatiformis, glutensiz beslenmenin yaşam tazı haline gelmesi gereken hastalıklardır. Hashimoto tiroditi ve tip 1 diyabet hastalarında da glutensiz diyetin faydalı olabileceğine dair kanıtlar var ancak halen rutin önermek için kanıtlar yetersizdir. Huzursuz bağırsak sendromu hastalarının da bir kısmı glutensiz diyet sonucu klinik olarak rahatlamakta’ uyarısında bulundu.
DİYABET VE DAMAR HASTALIKLARI RİSKİNİ ARTIRABİLİR
Glutensiz beslenmenin potansiyel zararlarına ilişkinde önemli uyarılarda bulunan Doç. Dr. Yaşar, ‘D ve B12 vitaminleri, folik asit, demir, çinko, magnezyum ve kalsiyum eksiklikleri görülür. Glutensiz beslenme nedeniyle tercih edilen gıdalar genellikle şeker ve doymuş yağ içeriği yüksek gıdalardır. Metabolik değerlerdeki bozulmalar obezite riskini arttırır. 2017 ve 2018 yıllarında yayınlanan 2 geniş katılımlı çalışmada glutensiz beslenen kişilerde koroner arter hastalığı ve tip 2 şeker hastalığı görülme sıklığında artış saptandı. Gluten bir prebiyotik olduğundan eksikliği bağırsak florasında değişikliklere yol açar. Ayrıca glutensiz ürünler oldukça maliyetlidir. Unutmamak gerekir ki glutensiz beslenme bir zayıflama diyeti değildir, tedavi amaçlı kullanılmalıdır. Sağlıklı bireylerin hayatlarından glüteni çıkarmalarının kanıtlanmış bir faydası yoktur’ dedi.
GLUTENSİZ BESLENİRKEN NELERE DİKKAT EDİLMELİ?
Yukarıda da bahsettiğimiz gibi glütensiz beslenme herkes için uygun değildir. Glutensiz beslenme tedavisi uygulanacak kişilerde ise bazı dikkat edilmesi gereken durumlar vardır.
-Glutensiz beslenmede kontaminasyon sık yaşanabilir ve bu durum sağlık sorunlarını beraberinde getirir. Bu yüzden kullanılan malzemelere ve araç-gereçlere daha fazla özen gösterilmelidir. Örneğin buğday unu ile hazırlanmış mutfak malzemeleri iyice temizlendikten sonra tekrar kullanılmalıdır.
-Glutensiz ve gluten içeren besinler farklı yerler bulunmalıdır ve yan yana saklanmamalıdır.
-Yemek pişirme ve depolama alanları iyi temizlenmeli ve besinlerin birbiri ile karışması önlenmelidir.
-Dışarıda yemek yenilecek ise menüler özenle incelenmeli ve yemeğin içeriğine dikkat edilmelidir.
-Gluten intoleransı bulunan bireylerin özellikle dışarıda yemek yemeleri zor olabilir. Bu yüzden daha çok ızgara et, tavuk, balık gibi ana yemeklerin yanında buğulama sebze, yoğurt ve salata çeşitleri tercih edilebilir.