Daha önce birçok kez ünlü sanatçı Bülent Ersoy’dan duyduğumuz “fevkaladenin fevkinde” ifadesi geçtiğimiz günlerde Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından asgari ücret için “fevkinde” olarak kullanıldı. İnsanlar bu Osmanlı Türkçesi’ne ait kelimenin anlamını merak ediyor. İşte anlamı…
FEVKİNDE NE DEMEK?
Cumhurbaşkanı Erdoğan, asgari ücret için “Bugüne kadar olmuşun çok çok fevkinde bir artış yapacağız” cümlesini kurdu. İnsanlar bu açıklamayı duyduğundan beri “fevkinde” kelimesinin anlamını merak ediyor ve araştırıyor. Artık çok kullanılmayan bir sözcük olan “fevkinde” ne demek? Özellikle gençlerin merak ettiği kelime sözlüklerden taranmaya başladı.
Kökü “fevk” olan kelime Osmanlı Türkçesi’ne ait. Türk Dil Kurumu’na ait sözlükte fevk kelimesi üst, yukarı anlamlarını taşıyor. Fevkinde kelimesi de üstünde, yukarısında anlamlarını taşıyor. Buna göre Cumhurbaşkanı Erdoğan, asgari ücret tüm zamanlardaki artışının da üstünde bir artış gösterecek dedi.
Fevk kelimesi Osmanlı Türkçesi’nde üst taraf, en yüksek derece anlamlarını taşıyordu. Ömer Seyfettin’in bir eserinde geçen “İnsan her mevcudun fevkindedir.” cümlesi bu kelimeye örnek oluşturabilecek kullanımlardan biri.
FEVKALADE NE DEMEK?
Kökünde fevk olan “fevkalade” kelimesi de çok kullanılan ifadelerden biri. Fevkalade kelimesi de Osmanlı Türkçesi’nden miras kalmış bir ifade. Fevkalade sözlükte “her zaman görülen, yapılan veya süregelmekte olandan başka, alışılmışın dışında, olağanüstü” anlamlarına geliyor.
Fevkalade bu anlamının dışında anlam genişlemesiyle “çok güzel, mükemmel, benzerinden üstün” anlamlarına da gelmeye başlamıştır.
Fevkalade ifadesine örnek vermek gerekirse Reşat Nuri Güntekin’in bir eserinde geçen “Bu askerlik fevkalade zamanların işidir” cümlesi ya da yine Reşat Nuri’nin “İlk gün için fevkalade bir şey” cümlesi bu ifadeye örnek olabilir.
FEVKALADENİN FEVKİNDE NE DEMEK?
Özellikle Diva Bülent Ersoy’dan duymaya alıştığımız “fevkaladenin fevkinde” ifadesinin anlamını tahmin etmek zor değil. Ünlü sanatçı bu ifadeyi kullanırken büyük ihtimalle en üstün şeklinde bir yorum yapmak istiyor. Ancak aslında sözlüklere girmiş olan bir ifade değil. Osmanlı Türkçesi sözlüklerinde “fevkaladenin fevkinde” olarak birleştirilmiş bir tamlama yok. Bu ifade için Bülent Ersoy’un günlük dile kazandırdığı bir ifadedir diyebiliriz. Fevkaladenin fevkinde tamlaması için çok beğenilen veya takdir edilen bir durum karşısında o durumun ya da olayın güzelliğini abartmak amaçlı kullanılan bir ifadedir diyebiliriz.