Dünyanın sistemi değişiyor, Türkiye de buna uyum sağlıyor: Yeni paraya geçiş süreci hızlanıyor!
Türkiye'nin de aralarında bulunduğu çeşitli ülkeler dijital paraya geçiş için kolları sıvamış durumda. Ülkelerin çalışmalar yürüttüğü dijital paralar ile kripto paralar karıştırılsa da aralarında önemli farklar yer alıyor. Kripto paraların merkezi yok ancak dijital paralar tam olarak böyle değil.
Dünya'nın lider ülkeleri dijital paraya geçmek için çalışmalar başlatıyor. Türkiye'de bu ülkelerden yalnızca biri. Dijital dönüşümün hızı, salgın ve savaş süresindeki belirsizlikler ülkeleri sanal para birimlerine olan ilgilerinin artmasını beraberinde getirdi.
Devletlerin eli güçlenecek
Kripto para uzmanı Oytun Es, “Devletler kendi dijital paralarını çıkarttıkları zaman buraya ayrılmış olan bir finansal kaynağı siz sadece buraya harcayabileceksiniz. Çünkü cüzdanınıza bununla alakalı belli durumlarda blokeler konulacak. Veya paraya son kullanma tarihi gibi bazı özellikler konulabilecek. Ve her şeyden öte kara para aklamayla alakalı devletlerin eli çok güçlenmiş olacak. Çünkü bütün para trafiğini net bir şekilde devletler gözlemleyebilecek.” ifadesini kullanıyor.
Kripto para ve dijital para arasında fark ne?
Dijital ile kripto paranın aynı olduğu yönünde bir görüş olsa da aslında aralarında fark var.
Kripto paraların merkeziyetsiz olması, dijital paraların da merkez bankalarının kontrolünde ya da bir diğer deyişle elinin altında olması bu iki sanal para arasındaki en temel farkı oluşturuyor. Öte yandan merkez bankaları dijital paraların arzını ayarlayabilme özgürlüğünü de elinde bulunduruyor.
Kontrol merkez bankalarında olacak
Oytun Es, “Dijital parayla normal banka kartınızla tuttuğunuz para arasındaki fark şu, dijital paralar direkt merkez bankalarının kendi çıkarttıkları ve direkt sizin cüzdanınıza gönderme hakları olduğu vatandaşa özel telefonlarına uygulamalar yüklenerek merkez bankasından aracı olmadan yani bankaları tamamıyla aradan çıkartarak devletin sizin cüzdanınıza yükleyebildiği paralardan bahsediyoruz. Burada merkez bankaları tam kontrollü yetkiye sahip olacaklar. Yani burada size gönderdikleri bir parayla alakalı bütün blokaj koyma yetkisine sahip olacaklar veya size gönderdikleri parayla alakalı nereye harcanacağına dair net bir şekilde bunu sınırlandırma yetkisine sahip olacaklar. Tabii bu yönleriyle beraber şu an günümüzde kullandığımız dijital paradan ayrılıyor olacak.” ifadelerini kullandı.
Dijital paralar öne çıkıyor
Ekonomist Şant Manukyan ise yaptığı açıklamada ”Savaşla beraber Amerika Birleşik Devletleri'nin veya Batı'nın örneğin Rusya'yı Swiftten çıkartmasıyla beraber dijital merkez bankası paraları biraz daha ön plana çıktı. Çünkü orada Swift'i devre dışı bırakarak, aslında işlem yapabilirsiniz, bir ticareti gerçekleştirebilirsiniz. Diğer yandan baktığınızda, yüksek enflasyon ortamında veya Rusya'nın yaptığı gibi sermaye kısıtlarının getirildiği bir ortamda merkeziyetsiz kripto varlıkların bir çıkış yolu olduğunu görüyoruz. O yüzden farklı yönlere doğru giden farklı amaçlara hizmet eden iki tane farklı dijital para girişimi veya deneyi var şu anda diyebiliriz' ifadelerine yer veriyor.
Peki, dijital paralar ne zaman kullanılabilecek?
İnsanların kağıt paradan hızlıca vazgeçemeyeceğini düşünen Manukyan, 'Bazı bölgelerde bu teknolojik olarak da mümkün değil, psikolojik olarak da insanlar henüz buna açık değiller. Ama görüntü o ki yavaş yavaş insanlar özellikle yeni nesiller biraz daha dijital bir şekilde işlem yapmaya sıcak bakıyorlar” ifadesini kullandı.
Dijital lira projesi
Türkiye de dijital parasını sunmaya çok yakın. Dijital Türk Lirası Sistemi Geliştirme Projesi'nde kısa bir süre içerisinde pilot uygulama yapılması planlanıyor.
Oytun Es, Türkiye'nin hızlı bir şekilde dijital dönüşümün bir parçası olacağını söyleyerek, 'Yani dünyada birkaç devletten bahsederken, Türkiye çok hızlı bir şekilde buraya kanalize oldu ve buradaki çalışmaları çok hızlı bir şekilde başlattı. Ve en üst perdeden bu çalışmaların yürüdüğünü çok net bir şekilde biliyoruz” şeklinde konuştu.