Deprem riski olan binalar 4 aşamada yenileniyor
Kahramanmaraş’ta yaşanan depremlerin sonrasında birçok vatandaş ev ve iş yerlerinin depreme dayanaklığını öğrenmek için harekete geçti. Depreme riski dayanaklığı ve içinde yaşayanların can güvenliğinin olmadığı riskli yapıların tespitine dair işlemler 4 aşamada yapılmakta.
6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’u kapsamında, riskli alan içinde veyahut dışında yer alan, ekonomik ömrünü tamamlamış ya da yıkılma veya hasar görme riski taşıdığı tespit edilen yapılar "riskli yapı" olarak görülen ve bunlara yönelik işlemler Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca sürütülüyor.
AA’da yer alan haberde: deprem riskli yapıların yıkılarak yenisinin yapılmasıyla dönüşüm aşamalar yapı sahiplerinin "tespit başvurusu" ile başlıyor, "risk tespiti", "riskli yapıların yıktırılması"yla devam ediyor ve "yıkım sonrası uygulama"yla bitiyor.
İlk adım tespit başvurusu
Olası afet anında yıkılma ve ağır hasar görme ihtimali bulunan, içinde yaşayanların can güvenliği için tehlike taşıyan yapıların tespiti için ilk adımı yapı malikinin atması gerekiyor. "Riskli yapı tespiti"nin, Bakanlığın "https://altyapi.csb.gov.tr/riskli-yapi-tespiti-ile-ilgili-kuruluslar" linkinde yer alan lisanslandırılmış kurum ve kuruluşlara yaptırılması gerekiyor.
Buna göre başvuruysa, yapı maliklerinden veyahut kanuni temsilcilerinden biri tarafından https://kentseldonusum.csb.gov.tr internet adresi üzerinden e-Devlet şifresi ile yapılabiliyor.
İkinci aşama risk tespiti
Lisanslandıran kurum ve kuruluşlarca başvurunun ardından incelemelerle hazırlanan riskli yapı tespit raporu, İstanbul, İzmir ve Ankara’da ilçe belediyelerine, diğer illerdeyse Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüklerine bildiriliyor.
Belediyeler ve il müdürlüklerini eksiklik ya da hata tespiti halinde raporla ilgilisine, "riskli yapı" şeklindeki şerh bildirimi ise ilgili tapu müdürlüğüne iletilir. Yapı malikleri, tebligat tarihinden bu yana 15 gün içerisinde riskli yapının bulunduğu yerdeki tapu müdürlüğüne veya belediyeler itiraz edilebiliyor.
İtiraz edilmemesi durumun tebligat tarihinden bu yana 60 günden az olmamak şartıyla belirlenen süre içinde yapılar yıkılır.
"Riskli yapı" tespitine itirazlar ise üniversitelerden bildirilen 4 üye ile Bakanlıktan 3 üyenin yer aldığı teknik heyet tarafından inceleniyor. Teknik heyetin riskli yapı hakkındaki kararıyla tespit işlemi kesinleşiyor.
Üçüncü aşama riskli yapıların yıktırılması
Kesinleşen "riskli yapı" kararı sonrası, yıkım için yapı maliklerine 60 günden az olmamak üzere süre veriliyor. Bu süre boyunca yapının yıktırılıp yıktırılmadığı, idare tarafından kontrol ediliyor. Yıktırılmamışsa, yapının idari makamlarca yıktırılacağı belirtilerek en fazla 30 gün ek süre tanınıyor.
Bu süre sonunda da riskli yapıların maliklerince yıktırılmaması halinde, ilgili kurum ve kuruluşlardan, riskli yapılara elektrik, su ve doğal gaz vermemeleri ve hizmetlerini durdurmaları isteniyor. Riskli yapılardan can ve mal tahliyesi ile yıktırma işlemleri, mülki amirler tarafından sağlanacak kolluk kuvveti desteği ile idarece yapılıyor veya yaptırılıyor. Yıktırılmayan yapılar da Bakanlık ya da il müdürlükleri tarafından yıkılıyor veya yıktırılıyor. Yapı malikleri, bu işlemin masraflarından hisseleri oranında sorumlu oluyor.
Süreç, yıkım sonrası uygulama ile sona eriyor
Riskli yapıların yıkımı sonrası yeni bina yaptırılması ve parsellerle ilgili tekrar değerlendirme yapılıyor. Yapı maliklerinin bu işlemlerle ilgili oy birliği bulunmuyorsa, anlaşma sağlanamayan maliklere ait taşınmazların değeri Sermaye Piyasası Kuruluna kayıtlı lisanslı değerleme kuruluşlarına tespit ettiriliyor.
Bu değer üzerinde de oy birliği sağlanamaması halinde, yapıyla ilgili uygulamalara, maliklerin hisseleri oranında en az üçte iki çoğunlukla karar veriliyor. Bu karar ve anlaşma şartları İstanbul'da belediyelere, diğer yerlerde il müdürlüğüne bildiriliyor.
Karara katılmayan maliklerin arsa payları, anlaşma sağlayan diğer paydaşlara arsa payı değeri üzerinden açık artırma usulü ile satılıyor. Satış işlemlerinin sonlanmasıyla yeni yapıyla ilgili uygulamaya geçiliyor. Riskli yapısı yıkılanlara, yeni yapılacak konutlar için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığından faiz desteği ve kira yardımı, devletin ilgili kurumları ve belediyeler tarafından da vergi ve harç muafiyeti gibi kolaylıklar tanınıyor.