Demans nedir? Demans belirtileri? Demans tedavisi? Demans evleri gibi son dönemlerin en sık aratılan başlıkları hakkında merak edilenleri sizin için araştırdık.
YAŞLILIK HASTALIĞI DEMANS NEDİR?
Halk arasında yaşlılık hastalığı olarak bilinen demans, birçok rahatsızlığa bağlı gelişen nörolojik bir hastalıktır. Demans hastalarında zihinsel işlevlerde günlük hayatı etkileyecek derecede bozulmalar yaşanır. Bu beraberinde sorun çözme, planlama, davranışların kontrolü gibi yetenekleri bozarken kişilik niteliklerinde de değişikliklere yol açar. Bellek bozukluğu demans izleniminde en sık ortaya çıkan yakınmadır. Fakat her unutkanlık demans manasına gelmez, stres, zihinsel yorgunluk, uykusuzluk, çeşitli ilaçlar da unutkanlığa sebep olabilir.
Demans sendromunda ilerleyici unutkanlık yanı sıra dil bozukluğu, planlama eksikliği, davranış değişikliği gibi ek yakınmalar da olur. Demansın başlıca sebepleri: Alzheimer hastalığı demans sendromunun en sık sebebidir. Bunun yanı sıra beyin damar hastalıkları (inme, felç), kafa tavması, frontotemporal demans, Lewy cisimcikli demans gibi değişik rahatsızlıklar da demans sendromuna sebep olabilir. Farklı metabolik bozukluklar (örneğin ağır hormonal dengesizlikler), beslenme bozuklukları, ağır vitamin yetersizlikleri benzeri çeşitli haller de demans veya demans benzeri tablolara yol açabilir. Demans özellikle ileri yaşlarda (genellikle >65 yaş) sık olmakla birlikte normal yaşlanma aşamasının bir parçası değil bir hastalıktır. Nadiren daha erken yaşlarda da görülebilir.
DEMANS BELİRTİLERİ NELERDİR?
Unutkanlık
Demansta görülen unutkanlık genellikle ilerleyicidir. Hepimizin günlük yaşatımızda yorgunluk, stres, uykusuzluk gibi sebeplerle unutkanlık yaşadığı aşamalar olur. Bu unutkanlık sıklıkla hatırlamak istediğimiz şeyi hemen hatırlayamama, daha geç aklımıza gelmesi biçimindedir. Fakat demans hastalarında yeni bilgi öğrenilemez ve unutulan bilgiler ardandan akla gelmez. Bu sebeple aynı şeyleri yeniden sorma ya da anlatma olabilir.
Dil Bozukluğu
Demans hastaları günlük yaşamımızda sık kullandığımız kelimeleri unutabilir ya da yanlış kelimeler kullanabilir.
Mekan Bozukluğu
Demans hastalarında yön bulma yanlışlayabilir. Bu hafif aşamadayken bir adresi bulmada zorluk biçiminde karşımıza çıkarken, ilerleyen aşamalarda tanıdığı adresleri karıştırma, evin yolunu bulmada zorluk biçiminde olabilir.
Kişilik Bozukluğu
Demans hastalarında eskiye göre daha sinirlilik ya da aksine daha sakin bir ruh durumu olabilir. Fakat zaman zaman olan sinirlilik atakları, şüphecilik gibi şikayetler ortaya çıkabilir.
DEMANS HASTALIĞININ EVERELERİ NELER?
Demans hastalığının semptomları farklı dönemlerde görülmektedir. Evreler dediğimiz bu dönemler erken evre, orta evre, geç evre olarak incelenmektedir.
Erken Evre: Demansın erken evresi çok yavaş ilerlediği için pek fark edilmez. Erken evrede sık görülen belirtiler ise;
-Unutkanlık,
-Zamanı takip edememek,
-Tanıdık yerlerde kaybolmak.
Orta Evre: Demans hastalığı orta evreye geldiğinde, semptomlar belirginleşmeye başlar. En sık görülen orta evre belirtileri ise;
-Son olayları ve insanların isimlerini unutmak,
-Evde kaybolmak,
-İletişim konusunda artan zorluklarla karşılaşmak,
-Kişisel bakım konusunda yardıma ihtiyaç duymak,
-Gezinme ve tekrarlayan sorgulama dahil olmak üzere davranış değişikliklerinin yaşanması olarak sıralanabilir.
Geç Evre: Demansın geç evresi toplam bağımlılığa ve hareketsizliğe yakındır. Hafıza bozuklukları ciddi ve fiziksel belirti ve semptomlar daha belirgin hale gelir. Belirtiler şunları içerir:
-Zaman ve mekandan habersiz olmak,
-Akrabaları ve arkadaşları tanımakta güçlük çekmek,
-Kişisel bakımda yardımsız yapamamak,
-Yürüme zorluğu,
-Saldırganlığı artırabilen davranış değişikliklerinin yaşanması
DEMANS HASTALIĞIIN TEDAVİSİ VAR MI?
Ne yazık ki ilerleyen evlere gelmiş demans hastalığı tedavi edilemez. Ancak bazı belirtileri erken fark edildiğinde ilaç ilerlemesi durdurulabilir. İlaçla yavaşlatılan demans semptomları ise aşağıdaki gibidir.
Kolinesteraz İnhibitörleri: Hafıza ve karar verme sürecine etki eden bazı ilaçlar bu hastalığının ilerlememesi için kullanılır. İl olarak Alzheimer hastalığı tedavisinde kullanılmaya başlanan bu ilaçlar daha sonra demans evlerinde de denenmeye başlanmıştır.
Memantin: Öğrenme ve hafıza gibi beyin fonksiyonlarına dahil olan bir başka kimyasal haberci olan glutamatın aktivitesini düzenleyerek ilerler. Bazı durumlarda memantin bir kolinesteraz inhibitörü gibi ilaçlarla takviye edilebilir.