Kripto paralar gerçek anlamda borsaları ve piyasayı gerçek anlamda değiştirdi. Ülkelerin paralarına güvenmeyen birçok yatırımcı, kripto para borsalarını tercih ediyor. Dijitalleşmesinin para durumunu da bu kadar değiştirirken ülkelerin de bu duruma ayak uydurmayacağını düşünmek yanlış olurdu. CBDC, yani ülkelerin dijital para basma mevzusu, gelen haberlere göre paranın geleceği olacak.
CBDC NEDİR?
Merkez Bankası Dijital Para Birimi’nin İngilizce kısaltması olan CBDC (Central Bank Digital Currency), geleceğin teknolojisi olacağı konuşuluyor. Ülkelerin Merkez Bankaları tarafından üretilip dağıtılan dijital para birimidir. CBDC, yeni tür para olarak addediliyor. Kripto paralara benzer lakin birbiri ardında çok temel mantık farkları da bulunmaktadır. Blok zinciri altyapısını kullanır ve yönetildiği yer direkt olarak bellidir. Bir devlete bağlı bir para birimidir. CBDClerin parasal karşılığı net bir şekilde vardır.
CBDC VE KRİPTO PARALAR ARASINDAKİ FARK NEDİR?
CBDC yani Merkez Bankalarının dijital para birimlerinin kripto paralarla benzerlikleri olduğu gibi farklılıkları da bulunmaktadır. İkisi arasındaki en temel fark, para birimini üreten veyahut yaratan kişi ve kuruluşların farkıdır. Kripto paralar herhangi biri tarafından yaratılabilse de CBDCler sadece devletlerin merkez bankaları tarafından yaratılmaktadır. Blok zincirleri gibi dijital cüzdana ihtiyacı yoktur. Kripto paralar DE-Fi yani merkezi olmayan finanslardır lakin CBDCler direkt olarak merkez bankaları tarafından üretilir.
ÇİN VE İRAN DİJİTAL PARA İÇİN ÇALIŞMALARI SÜRDÜRÜYOR
Çin Merkez Bankası, ülkenin dijital Yuanı e-CNY için planlarını genişletiyor. Merkez Bankası dijital para birimi için 136 iş ilanı açılmış durumda.
Öte yandan İran da Merkez Bankasının dijital para biriminin pilot testine çok yakında başlayacağı bildirildi. Batı ülkelerinden ambargo yemesi sebebiyle ülkede ekonomik dengesizlikler hakim. İran ekonomiyi canlandırmak için Bitcoin madenciliğini yasallaştırsa da bu teknolojinin çok enerji tüketmesi sonucu şu an madencilik yapmak tamamen yasaklandı. 2018'den beri CBDC teknolojisi üzerinde çalışan İran, bu sayede ekonomik dengesizliklerin üstesinden gelmek istiyor.
TÜRKİYE DİJİTAL PARASINI ÜRETECEK
Kripto paralar, yatırımcıların hayatını değiştirdiği gibi merkez bankalarını da değiştiriyor. Ülkeler de kendi dijital paralarını yaratmaya hazırlanıyor. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası da dijital para için hazırlanıyor. 2022 yılı Cumhurbaşkanlığı yıllık programında CBDC eklendi. Resmi Gazete’de şunlar yer alıyordu: “Programlanabilir para ve çevrim dışı ödemeler katman servislerine yönelik teknolojik altyapı oluşturularak araştırma, geliştirme ve test çalışmaları yapılacaktır. Dijital Türk Lirası sisteminin ilgili diğer sistemlerle entegrasyon çalışmalarına başlanacaktır.”
DİJİTAL PARA YENİ GELECEK
İngiltere Bankası Başkanı Andrew Bailey, yaptığı açıklamalarda dijital paranın ekonomi için yeni gelecek olduğunu belirttiler. Paranın işlevinde kripto paranın köklü bir değişikliğe gittiğini söyleyen Bailey, mevcut durumda perakende ödemelerde dijital paralarını kullanmak istediklerini belirttiler. Andrew Bailey, bankacılık sisteminin yüzde 20’sinin yakında dijital para sistemine kayma ihtimalini ön görüyor.
HANGİ ÜLKELERİN CBDC PROJELERİ BULUNUYOR?
- Rusya
- Türkiye
- Myanmar
- Hindistan
- Çin
- İran
- Birleşik Krallık
- Japonya