Avrupa'lı ülkeler telaşlı! Batıyı enflasyon korkusu sardı
Rusya Ukrayna savaşının getirdiği küresel etkilerle beraber Batı’nın korktuğu başına gelmek üzere. Batı ülkelerinin ortak endişe duyduğu petrol fiyatı 110 dolar eşiğini aştı. Buna gaz, mısır ve buğday fiyatlarının yükselmesi de eklenince enflasyonun 10 barajını aşması bekleniyor. Amerika Birleşik Devletleri enflasyonda 10 oranını en son gördüğünde tarih 1981’di.
Ukrayna savaşının etkileri petrolden doğalgaza buğdaydan mısıra kadar her şeyin fiyatının rekorlar kırmasına sebep oluyor. Bu sebeple Avrupa'yı çift haneli enflasyon korkusu sardı. Bir litre yakıtın fiyatının 2 euro civarında seyretmesi, enflasyonun önümüzdeki aylarda yüzde 10'a kadar yükselebileceği anlamına geliyor. Bu süreçte en kritik noktanın petrol fiyatlarının 110 doları aşması gösteriliyordu ki bu nokta da dün aşıldı.
Rusya'nın Ukrayna’ya olan işgalini başlatmasından bu yana, Avrupa'da yakıt fiyatları iki katından fazla artış gösterdi. Birçok ülkede ekonomistler yüzde 6 veya 8 gibi tahminler yaparken savaşın ardından bu tahminler yüzde 10 seviyelerine yükseltildi.
Son 41 yılın zirvesi
Amerika Birleşik Devletleri'nde de buna benzer bir baskı ortamı var. Danışmanlık firması RSM'in yaptığı yeni bir analize göre, petrol 110 dolarda kalırsa, ABD'nin yıllık enflasyon oranı yüzde 10'u aşacak. Üstelik ABD ekonomisi Ekim 1981 tarihinden bugüne dek yüzde 10'luk bir enflasyon yaşamadı. RSM baş ekonomisti Joe Brusuelas bunu bir şok olduğunu belirterek, "Gerçek bir kısa vadeli şoktan bahsediyoruz." vurgusu yaptı. İrlanda Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Enstitüsü (ESRI) ekonomi profesörü Kieran McQuinn, enflasyonun şu an düşünülenden çok daha yüksek bir hızla artacağını ve bu yılın sonunda yüzde 8.5 ile zirve yapacağını öngördüğünü söyledi. ESRI daha önce enflasyonun bu yıl ortalama yüzde 4 olmasını ve Mart ayında yüzde 6 ile zirve yapmasını bekliyordu. Ekonomist Jim Power ise enflasyonun yüzde 10'a yakın yükseliş yaşayacağını söyledi.
Enflasyon Avrupa’da yükselişte
Eurostat’ın (Avrupa İstatistik Ofisi), açıkladığı verilere göre Euro Bölgesi'nin Şubat ayına ilişkin yıllık enflasyon Ocak’ta yüzde 5.1’den, yüzde 5.8'e yükseldi. Euro Bölgesi'nde en yüksek yıllık enflasyon yüzde 31.7 ile enerjide gerçekleşti. Enerjiyi, takip eden sektörler sırası ile yüzde 4.1 ile gıda, alkol ve tütün ürünleri, yüzde 3 ile enerji dışı sanayi ürünleri ve yüzde 2.5 ile hizmetler oldu. Enflasyon, şubatta Almanya'da yüzde 5.5, Fransa'da 4.1, İspanya'da 7.5, İtalya'da 6.2, Hollanda'da 7.2, Belçika'da 9.6, Estonya'da 12.4 ve Litvanya'da 13.9 olarak ölçüldü. ABD'de ise yıllık enflasyon yüzde 7.5 ile beklentilerin üzerinde gerçekleşmişti.
Yüzde 96’sı enflasyondan korkuyor
Son on yıldır görülen en hızlı enflasyon, Amerikan vatandaşları ekonomiye dair karamsar bir tutum benimsemesine de sebep oluyor. Online araştırma şirketi olan Momentive tarafından 1-7 Şubat tarihleri arasında yapılan bir ankete göre, yaklaşık 10 yetişkinden dokuzu enflasyon konusunda endişeli olduklarını belirtti. Demokratların yüzde 85'i ve Cumhuriyetçilerin yüzde 96'sı enflasyon sebebiyle korkulu olduklarını dile getirdi.
Tahılda kıtlık riski
Rusya'nın Ukrayna"yı işgal etmesiyle her alanda olduğu gibi tarımda da fiyatlar yükselmeye başladı. Özellikle buğday ve mısır fiyatları en hızlı yükselen gıda ürünleri arasında yer alıyor. Buğday ve mısır fiyatları 2022 başından bugüne yüzde 37 ve yüzde 21 oranında artış gösterdi. 2021'de Rusya 75.5 milyon ton, Ukrayna 33 milyon ton buğday üretti. Rusya 15 milyon ton, Ukrayna ise 2021'de 42 milyon ton mısır üretti. Savaş ve benzer sebeplerle Dünya Gıda Programı, dünya çapında 811 milyon insanın her gece aç yatacağı konusunda uyarıda bulundu. 38 ülkede toplam 44 milyon insan ise kıtlığın eşiğinde.
Almanya enflasyonda tarihi rekorda
Almanya'da çalışanların aylıklarına neredeyse hiç zam uygulanmazken, ülkede enflasyon oranları tarihi rekor kırıyor. İşsizlikle karşı karşıya kalan Alman vatandaşlar, artık her güne yeni bir zam şoku ile başlıyor. Şubatta enerji fiyatlarına yüzde 22.5 oranında zam yapılırken, gıda ürünleri de yüzde 5.3 oranında arttı. Buğday, arpa ve zeytinyağı gibi ürünleri Ukrayna'dan alan Almanya'yı unlu mamüller alanında yapılacak yeni bir zam korkusu sardı. Ocak 2022'de enerji fiyatları geçen yılın aynı dönemine göre ortalama yüzde 66.7 yükseldi. Sanayi ürünleri için üretici fiyatları Ocak 2022'de 2021'e göre yüzde 25 daha yüksek ölçüldü. Tüm gıda gruplarında özellikle yemeklik sıvı ve katı yağlar yüzde 5.3, sebzeler ise yüzde 3.9 oranında daha pahalıydı. Araçlar yüzde 4.5, mobilya ve aydınlatma yüzde 3.2 olmak üzere ortalama yüzde 2.4 artış gösterdi. Hizmet fiyatlarının bir bütün olarak 2021 yılında bir önceki seneyle karşılaştırıldığında yüzde 2.1 oranında pahalandığı görülüyor.