Klinik Mikrobiyoloji Uzmanlık Derneği (KLİMUD) üyesi Tıbbi Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Hilal Bölükbaşı, dondurulmuş gıdalardan koronavirüs bulaşmasının çok düşük ihtimal olduğunu, ambalajlı gıdalardan ise az da olsa virüs bulaşma ihtimalinin olduğunu söyledi. İşte detaylar...
Çin'de yapılan bir araştırma, rutin kontrollerde Brezilya'dan gelen dondurulmuş tavuk kanatlarında, Ekvador'dan gelen dondurulmuş karideslerde virüs tespit edildi. Yeni Zelanda'da koronavirüs vakasının dondurulmuş gıdayla mı oluştuğu, bulaşın bu şekilde mi gerçekleştiği henüz bilinmiyor. Çin'deki dondurulmuş gıdalar üzerinde bulunan koronavirüslerin canlı, hastalık yapan virüsler olup olmadığı hakkında henüz bir açıklama yapılmadı.
Dondurulmuş gıdalarla koronavirüsün insana bulaşması teorik olarak mümkün fakat pratikte bunun oluşması için birçok basamağın gerçekleşmesi lazım.
Virüsün gıdaya bulaştığını düşünürsek, canlı olan virüs donacak daha sonra tüketilmeye yakın çözülecek ve bu aşamada virüsün hala canlı olması gerekiyor.
Kişi bu gıdayı ellediğinde canlı virüs bulaşan elini, ağzına, burnuna veya gözüne sürdüğünde solunum yolu hücrelerine bu virüs yerleşip hastalığa neden olacak fakat pratikte bu çok düşük bir ihtimal.
Markette maskesiz veya maskeyi doğru takmayan bir kişi hapşırdı, öksürdü veya konuştu; virüsü o ambalajlı gıdaya bir şekilde bulaşabilir.
Ardından bir başka kişi de bu ambalajlı gıdaya elini sürüp bulaş olan elini burnuna, ağzına götürdüğünde virüs kişinin solunum yolu hücrelerine girip, burada çoğalıp hastalığa yol açabilir.
Covid-19’un çeşitli yüzeylerde belli bir saat boyunca yaşadığını biliniyor. Bu saatler ise şöyle: plastikte, seramikte, camda 5 güne kadar; ahşapta 4 güne kadar, paslanmaz çelikte 3 güne kadar, cerrahi eldivenlerde 8 saate kadar, alüminyumda 2-8 saate kadar, bakırda 4 saate kadar gibi virüsün canlılığını koruyabiliyor. Eğer bu saatler aşılmadan gıda ambalajında virüs canlılığını koruyorsa diğer kişiye bulaş olma olasılığı ve hastalık yapma olasılığı da bulunmakta.
Markette alışveriş yaptıktan sonra veya dışarıda herhangi bir yerde temas ettiğinizde ellerinizi mutlaka yıkamalı veya dezenfekte etmelisiniz. Eve gittiğinizde de bu gıdaları temizlemek için meyve ve sebzeleri akan musluk suyuyla yıkamamız yeterli olacaktır.
Eğer ambalajlı gıdalar sıvı geçirmeyecek şekilde ambalajlanmışsa deterjanlı bezlerle silebilir, deterjanlı suyla yıkayabilirsiniz. Eğer kavun karpuz gibi sert kabuklu meyvelerse bir fırça yardımıyla bu besinlerin temizliğini yapabiliriz.
Hasta kişinin konuşurken, hapşırırken, öksürürken, ağzından çıkan damlacıkların karşısındaki kişinin ağzına, burnuna bulaşıp ve buradan solunum epiteline geçmesi kişiyi hasta ediyor.
Bazen bu damlacıklar havadayken virüs çevresinde olan sıvıyı kaybeder ve kütle olarak küçülmeye başlar ve havada asılı kalır. Virüsün 3 saate kadar havada asılı kalabildiği biliniyor. Bu asılı kalan ufak parçacıklar hava akımıyla onlarca metre uzağa gidebilir. Bu durumda bulaş da söz konusu olabilir.
Eğer maskeniz yoksa daha önce orada bulunmuş olan kişinin saçtığı virüs parçacıklarıyla da yine virüs kaparak hasta olabilirsiniz. Bu nedenle dışarıya çıktığınızda mutlaka maske takmanız gerekir.
Bulunduğunuz ortamda kimse olmasa dahi önceden orada birileri bulunmuş olabilir. Bu nedenle maskenizi burun ve ağzınızı iyice kapatacak şekilde mutlaka takın.
Kalabalık bir ortamda sosyal mesafenin en az 1,5-2 metre olması gerekiyor. Bu ikisinden herhangi birinin yapılmaması virüsle mücadelenin kaybedilmesine neden olabilir.