Haber365 Özel Haber / Hasan Birgül
ABD Başkanlık seçmlerinde sıradışı, sansasyonel polemikler öne çıkmaya çoktan başlamıştı. Başkan Trump’ın Koronavirüs’olması adeta yeni bir oluşum mu olacak yoksa Esrarengiz güçler birşeyler mi planlıyor acaba diye akıllarda soru işaretleri oldu.
Ve Trump toparlamışa benziyor. Biden inanılmaz sakin fırtına öncesi sessizlik gibi anketler Biden'ı göstersede Trump arayı kapatmak üzere, koronavirüs sebebiyle daralan ekonominin toparlanmaya başlaması, yeni istihdam yaratılması, siyahi protestoların şiddete dönmesine duyulan tepki ve Latin oyların Biden’dan uzaklaşması Trump’ın lehine gelişmeler.
Yine TV tartışmalarında Trump’ın Biden’dan iyi performans göstermesi ise kesin bir zafer olarak adlandırılıyor. Yine de adayların seçim sonuçlarını kabul edip etmeyeceğinin bile tartışıldığı zorlu bir yarış içinde geçecek.
ABD SEÇİMLERİNİN ETKENLERİ
Dünya ne kadar umursamıyoruz ilgimizi çekmiyor diye söylensede Amerikan seçimlerine yakın bir ilgi var.Amerikan istihbaratının Rusya’nın Trump için, Çin’in ise Biden için seçimlere karışma çalışmaları yürüttüğünü raporladığını biliyoruz. Seçimler bu olası müdahalelerin polemiklerinin gölgesinde yapılacak. Trump’ın yeniden başkan seçilmesi durumunda ABD’nin farklı bir ülke haline geleceğine dair ABD kamuoyunda çok konuşuluyor.
ABD Başkanı ister Biden olsun ister Trump Ortadoğu’dan asla vazgeçemezler Trump’ın bölgeden çekilmeyi devam ettirirken İsrail’i joker olarak kullanması ve Körfez ülkelerini Tel aviv ile aynı hizada tutması bir takım planların işleve sokulduğu yönünde değerlendirilebilir. Arapların İsrail ile normalleşmesi anlaşmalarını Beyaz Saray’da gösteriye çevrilerek yapılmıştı. Seçim sonrası kaosu izleyebiliriz.
Trump aslında Orta Doğu'dan çekilmedi farklı bir strateji izledi sadece. Biden’ın seçilmesi durumunda ABD’nin İsrail’in çıkarlarının öncelemesi politikasından geri dönüş olmayacaktır. Rusya ve Çinle küresel salgından dolayı suçlama politikası izlerken Biden eğer Başkan seçilirse farklı ve açıkçası optimist bir tavır izleyecek. Biden’ın İran ile normalleşme arayışı dengeleri kısmen hareketlendireceğine benziyor. Trump bu ikili ilişkileri sıfıra indirmişti. Özellikle Kasım Süleymani suikasti tam olarak da ikili ilişkilerin zirveye çıktığı diyebiliriz. İran - ABD ilişkileri 1979 Devrimin'den beri çalkantılı ve sorunlu devam etmişti. Bölgede tansiyon hep yüksekti ama bu sefer bir tık daha etkili diyebiliriz.
Çin'le küresel pazar yüzünden tehlikelerin olduğunu görmemiz mümkün özellikle Küresel salgın sürecinde Çin'e karşı tutum ABD- Çin pazarını büyük bir çıkmaza çıkarmıştı. Huawei problemi en net olarak bilinen sorunlar arasına hızlı bir şekilde giriş yapmış ve sorunları gün yüzüne çıkarmıştır. Son dönemde artan Azerbaycan - Ermenistan gerilimi ve savaşın net seslerin duyulması ve ABD Hükümetinin itidal çağrısı yapması, Rusya için net bir planı olduğuna ve seçim sonucu devriye sokucağa benziyor. Biden, istese bile liberal uluslararası düzeni restore edemeyecek ve güç rekabeti benzer şekilde sürecek. Toplumsal sosyoloji ABD'de alarm veriyor zaten, yeni bir sistem arayışı çok net belli ediyor kendini.
ABD KOMPLO TEORİLERİ
Trump, halihazırda Ortadoğu’yu büyük bir dönüşüme zorluyor. İsrail 'le beraber geri dönüşümü zor ortaklıklar Trump'a ciddi prestij kaybettirebilir. Biden’ın seçilmesi durumunda ABD’nin İsrail’in çıkarlarının öncelemesi politikasından geri dönüş beklenmemeli. Bazı Körfez ülkelerine mesafeli duracak Biden’ın İran ile normalleşme arayışı dengeleri kısmen hareketlendirebilir.
Trump’ın Doğu Akdeniz’de çok aktif olması beklenmezken Biden’ın Yunanistan ve Güney Kıbrıs lehine Türkiye’yi sınırlandırma çabasına girmesi muhtemel senaryolardan biri. Muhalefeti destekleyerek Başkan Erdoğan’ı devirme niyetini belli eden Biden’ın Ankara ile bir süre gerilebileceği açık olarak gözlenmektedir.
Biden’ın Suriye’de YPG ile angajmanını daha da güçlendirmesi, Türkiye-Rusya ilişkilerini sorunsallaştırması, Ermeni Soykırımı iddialarına daha yakın durması öngörülüyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Biden arasında lider diplomasisinin imkanları her zaman mevcut olacak ama izlenimler negatif yönde devam ediyor. Geçmiş dönem Trum'ın dengesiz ilişkileri Türkiye'yi ve diplomasiyi yormuştu. Biden ise huzur kaçıracak gibi gözüküyor.
Suriye-Doğu Akdeniz-Libya hattında oluşan yeni jeopolitik gerilim alanında Türkiye giderek daha önemli bir aktör rolünde özellikle BM Libya mutabakatından sonra masada aktif olduğunu uluslararası areanada gösterdi. Bölgede Türkiye’yi ötekileştirmek ne ABD ne de AB’nin lehine. Türkiye bir süredir ABD, Rusya, Çin ve AB ile örtüşen ve ters düşen çıkarlarını net müdahale edecek durumda.
Çin ve Rusya retorik bakımından bu süreçte ABD'ye göre daha net kozları olacak bunlarda gözlerden kaçmamalı.